De economie in Europa stevent af op een recessie. De oorlog in Oekraïne, een energiecrisis, oplopende inflatie en stijgende rentestanden beginnen de economische groei steeds meer te belemmeren. Cyclische sectoren zijn het meest gevoelig voor de stand van de economie.
Toch kan de impact van een economische vertraging voor iedere sector verschillend zijn. De koersprestaties van de diverse sectoren laten dit jaar in ieder geval geen eenduidig beeld zien en ook binnen de sectoren zelf is er sprake van een grote dispersie in rendementen.
Het jaar begon rooskleurig. Zelfs na de schokgolf die de invasie van Oekraïne door Rusland veroorzaakte, bleef de economie in eerste instantie behoorlijk goed overeind. De reële bbp-groei in de EU verraste in de eerste helft van 2022 zelfs positief doordat consumenten hun uitgaven krachtig bleven hervatten na de versoepeling van de COVID-19-maatregelen. Over de eerste zes maanden groeide de economie met een solide 3,3 procent, volgens gegevens van de Europese Commissie. Die trend zette zich voort in het derde kwartaal, ook al was het in een aanzienlijk lager tempo.
De effecten van de oorlog in Oekraïne waren echter onontkoombaar. De wereldwijde vraag naar goederen en diensten nam af en de inflatoire druk is toegenomen. Europa is daarbij de regio die wereldwijd het hardst geraakt werd, gezien de geografische nabijheid van de oorlog en de sterke afhankelijkheid van gas-invoer uit Rusland. De energiecrisis weegt nergens anders zo zwaar door op de koopkracht van huishoudens als binnen ons continent. De inflatie lag over de eerste elf maanden van het jaar maar liefst op 9,3 procent.
Weinig hoop
De vooruitzichten voor 2023 geven weinig hoop. Voor de EU wordt op dit moment een gematigde bbp-groei van 0,3 procent verwacht, een stuk minder dan de groei over 2022 tot dusver, terwijl de inflatie waarschijnlijk hoog zal blijven op 7,0 procent, aldus de verwachting van de Europese Commissie. In een reactie op de onstuimige prijsontwikkelingen hebben centrale banken wereldwijd, inclusief de Europese Centrale Bank, de rentetarieven de afgelopen maanden in meerdere stappen verhoogd.
Onder een dergelijk economisch gesternte is de verwachting dat aandelen uit sectoren die gevoeliger zijn voor de stand van de economie het zwaar te verduren zullen krijgen. Morningstar deelt sectoren op in een drietal groepen. Sectoren die cyclisch zijn en dus in grote mate afhankelijk zijn van het reilen en zeilen van de economie, economisch gevoelige sectoren en defensieve sectoren, oftewel degene die niet of nauwelijks afhankelijk zijn van de stand van de economie. In de eerste categorie vallen onder andere de sectoren grondstoffen, cyclische consumentengoederen, financiële diensten en vastgoed.
Financiële dienstverleners en grondstoffen
Een nadere blik op de prestaties van die vier sectoren dit jaar, leert dat de ene sector inderdaad last heeft van het gure economische klimaat, terwijl de andere sector er eerder van lijkt te profiteren. Zo presteerden aandelen van financiële dienstverleners relatief goed met een nipt verlies van iets meer dan 1 procent over de periode van januari tot en met eind november, terwijl de MSCI Europe over deze periode met 6,2 procent daalde.
Ook bedrijven in de sector grondstoffen wisten een redelijk goede prestatie neer te zetten met een gemiddeld rendement van -5,91 procent. Vooral de direct aan grondstoffen gerelateerde bedrijven als handelshuis Glencore (56,1 procent), mijnbouwbedrijven Rio Tinto (23,4 procent) en Anglo American (17,8 procent) wisten goede prestaties te behalen. Dit in tegenstelling tot bedrijven die zich richten op fijnchemie activiteiten, zoals Sika (-33,8 procent), Croda International (-33,9 procent) en DSM (-37,3 procent), en het aanzienlijk slechter deden.
Aandelen in de cyclische consumentengoederen sector hadden het ook zwaar te verduren. De sector boekte een verlies van gemiddeld 13,2 procent. Onder de grootste verliezers waren de bezorgers van maaltijden en maaltijdboxen Just Eat Takeaway (-55,5 procent), Delivery Hero (-58,2 procent) en HelloFresh (-65,4 procent). Maar ook modebedrijven zoals JD Sports (-43,6 procent), Adidas (-51,1 procent), Puma (-54,3 procent) en Zalando (-58,2 procent) hadden het moeilijk. Dit in tegenstelling tot diverse autofabrikanten die juist wisten op te vallen door flinke koerswinsten, waaronder Porsche (25,8 procent), Bayerische Motoren Werke (19,8 procent) en Renault (14,0 procent).
De grootste klappen vielen echter in de vastgoedsector met een gemiddeld koersverlies van bijna 34 procent. De oplopende rente maakte hier de grootste slachtoffers, waaronder LEG Immobilien (-48,8 procent), Aroundtown (-54,5 procent) en Fastighets (-60,2 procent).
Top 5
De top 5 van deze week geeft een overzicht van de vijf fondsen met de grootste blootstelling aan cyclische sectoren (waarvan een distributievergoedingvrije aandelenklasse beschikbaar is in Nederland) in de Morningstar-categorieën Aandelen Europa Large-Cap Waarde, Aandelen Europa Large-Cap Gemengd en Aandelen Europa Large-Cap Groei.
JPMorgan Europe Strategic Value heeft van alle Europese Large-Cap aandelenfondsen de grootste blootstelling aan cyclische sectoren. Michael Barakos zwaait hier al vanaf 2004 de scepter en sinds 2014 doet hij dat samen met Ian Butler, terwijl Thomas Buckingham het team versterkte in 2017. Gezamenlijk zijn zij op zoek naar bedrijven met sterke fundamentals, maar daarbij zijn ze zeer gericht op de waardering van aandelen, waardoor de portefeuille normaal gesproken een waardekarakter heeft - ook al kunnen de beheerders beleggen in het gehele Europese aandelen-universum. Per eind november 2022 kent de portefeuille vooral een grote blootstelling aan de sector financiële diensten. Hier beleggen de beheerders onder andere in bedrijven als HSBC, Allianz en Zurich Insurance Group. Gezamenlijk zijn de banken en verzekeraars goed voor 39 procent van de portefeuille. Grondstoffen en cyclische consumentengoederen nemen ieder iets meer dan 8 procent van de portefeuille voor hun rekening, terwijl de sector vastgoed volledig afwezig is.
Op de vijfde plaats staat AAF-Edentree European Sustainable Equities. Dit fonds, dat wordt aangeboden door ABN Amro, belegt in de duurzame Europese aandelen strategie van Edentree. Dat maakt de grote blootstelling aan cyclische sectoren direct bijzonder, want dat komt maar weinig voor bij duurzame strategieën. Beheerders Chris Hiorns en David Osfield zoeken echter naar kwaliteitsbedrijven met aantrekkelijke waarderingen en hoge dividendrendementen en dat stuurt hen richting cyclische sectoren die van nature een meer waardekarakter hebben. De financiële dienstensector is overwogen en neemt circa een kwart van de portefeuille in beslag. Banco Santander, Bank of Ireland en ING Groep zijn hier de voornaamste belangen. Grondstoffen en cyclische consumentengoederen hebben allebei een allocatie van ongeveer 10 procent. Tot slot, is de vastgoedsector goed voor bijna 4 procent (Covivio en Land Securities).
Ronald van Genderen is senior manager research analist bij Morningstar. Morningstar analyseert en beoordeelt beleggingsfondsen op basis van kwantitatief en kwalitatief onderzoek. Morningstar is één van de kennispartners van Investment Officer en rangschikt wekelijks vijf beleggingsfondsen of aanbieders.