De toekomst van beleggingsfondsen en ETF’s met activa in Rusland is gehuld in onzekerheid nu de onrust op de financiële markten van Rusland maandag aanhield. De Russische aandelenmarkten waren gesloten, terwijl vermogensbeheerders te maken kregen met verzoeken om informatie van hun financiële toezichthouders.
De Luxemburgse financiële toezichthouder CSSF zei maandag dat hij ‘in nauw contact staat’ met beleggingsmaatschappijen die Luxemburgse fondsen beheren die blootgesteld zijn aan Rusland en zijn financiële markten. Ook toezichthouders in Nederland en België hielden de liquiditeit in de gaten.
‘De CSSF staat in nauw contact met onder toezicht staande bedrijven die Luxemburgse fondsen beheren met een grotere blootstelling aan Rusland,’ zei woordvoerder Paul Wilwertz. ‘De CSSF houdt bovendien de liquiditeitssituatie als gevolg van de huidige spanningen op de markt in de gaten.’
De Autoriteit Financiële Markten (AFM) voegde eraan toe dat ‘we de ontwikkelingen op de voet volgen. Daarbij kijken we niet alleen naar EM(D) strategieën, maar zeker naar marktliquiditeit in bredere zin. We spreken met de brancheorganisatie, en ook gericht met marktpartijen aangaande liquiditeits- en waarderingsrisico’s die we zien. Tevens staat dit op de Europese agenda.’
855 fondsen kunnen worden getroffen
Uit gegevens van Morningstar blijkt dat er wereldwijd 855 aandelenfondsen zijn met een belang in Rusland van vijf procent of meer. Luxemburg is de wettelijke thuishaven voor een flink aantal Europese opkomendemarkten-fondsen en ETF’s die specifieke strategieën bieden om in Oost-Europa en Rusland te beleggen.
Een beheerder van een dergelijk in Luxemburg geregistreerd fonds, het in Stockholm gevestigde East Capital, een specialist op het gebied van Oost-Europese fondsen, zei op korte termijn ‘een zeer hoog niveau van verstoring en volatiliteit’ te verwachten. JP Morgan Asset Management liet op maandag weten dat het twee fondsen - Russia Equity Fund en Emerging Europe Equity Fund - met onmiddellijke ingang heeft opgeschort. De asset manager zei dat de opschorting ‘doorlopend zal worden geëvalueerd’.
Prosperity, een in Londen gevestigde Rusland-specialist liet maandagochtend aan klanten weten dat het de berekening van de netto-inventariswaarde (NIW), inschrijvingen en aflossingen van alle fondsen heeft opgeschort. Zodra activa nauwkeurig kan worden geprijsd, er voldoende liquiditeit is in de markten en de afwikkeling betrouwbaar is, gaat de gespecialiseerde belegger over tot een opheffing van de opschorting, zo schreef het in de notitie.
De Russische financiële markten waren opnieuw in rep en roer na de extra economische sancties die de Europese Unie in het weekend aankondigde na de inval van Rusland in Oekraïne. De aandelenmarkt was gesloten, terwijl de roebel 30 procent kelderde tot een historisch dieptepunt ten opzichte van de euro en de dollar. Euroclear schortte de afwikkeling van Russische aandelen op.
Wilt u met Rusland geassocieerd worden?
Gegevens over fondsstromen in februari zijn nog niet beschikbaar. Actief beheerde aandelenfondsen en ETF’s gericht op Rusland kenden volgens Mornigstar de afgelopen maanden juist een teruglopende uitstroom. De onrust leek weg te ebben.
‘Je zult zien dat veel beleggers nu uit Rusland willen stappen’, zegt Ronald van Genderen, senior analist bij Morningstar. ‘Niet alleen vanwege de onzekerheid, maar ook vanuit een ESG-perspectief. Bij duurzaam beleggen gaat het niet alleen om bedrijven die goed op het milieu letten, maar ook om de vraag of je in een bepaald land wilt beleggen, en of je met dat land geassocieerd wilt worden.’
East Capital, dat ook kantoren heeft in Hongkong, Moskou en Tallinn, beheert 5,2 miljard euro voor een reeks internationale beleggers, waaronder vooraanstaande instellingen, bedrijven en particulieren. Haar East Capital Russia fonds verloor zo’n 25 procent in de handel van vrijdag.
‘Hoog niveau van verstoring’
East Capital zei dat het, ‘als vermogensbeheerder en niet als militair of politiek specialist’, ‘zijn inspanningen zal richten op het analyseren van de implicaties die de oorlog en de sancties aan beide zijden hebben op onze beleggingen, op de markten en op de macro-situatie’.
‘Hoewel het te vroeg is om te zeggen wat de langetermijneffecten op de markt zullen zijn, verwachten wij op korte termijn een zeer hoge mate van verstoring en volatiliteit. We zijn actief bezig met het beoordelen en beheren van de feitelijke gebeurtenissen naarmate deze zich ontvouwen’, aldus de CSSF in een verklaring.
De CSSF zei dat het geen commentaar kon geven op individuele dossiers, maar vestigde wel de aandacht op een gedetailleerde vraag-en-antwoordrubriek over liquiditeit van fondsen en het gebruik van instrumenten voor liquiditeitsbeheer die het in 2020 publiceerde. ‘Onze aanbevelingen blijven geldig in de huidige context,’ zei een woordvoerder.
Nog steeds liquide in New York en Londen
Van Genderen van Morningstar vindt dat het belangrijk is om in de gaten te houden hoe Russische bedrijven met noteringen in New York en Londen zullen reageren en merkte op dat er weliswaar geen liquiditeit beschikbaar is in Moskou, maar dat dit anders is op de Britse en Amerikaanse beurzen.
Beheerders van fondsen die blootgesteld zijn aan Rusland hebben in grote lijnen twee opties, aldus Van Genderen. De eerste is wachten tot de prijs is bijgewerkt en handel weer mogelijk is. Het alternatief - al is die mogelijkheid veel onwaarschijnlijker volgens hem - is het fonds op te splitsen in twee afzonderlijke fondsen: één met liquide posities die in Londen en New York genoteerd staan en één met de illiquide posities die in Moskou genoteerd staan.
‘Bevriezing van activa is mogelijk’
De Ruslandfondsen die in de VS worden verhandeld, hebben hun dalingen op maandag verlengd. Aan het eind van de middag noteerde de VanEck Russia ETF, die op de Amerikaanse markten wordt verhandeld, op 10,85 dollar, een daling van 30 procent ten opzichte van het slot van vrijdag. Een week geleden was de koers nog 23,51 dollar.
Ook het DWS Central and Eastern Europe Fund, genoteerd aan de Amerikaanse beurs, ging maandag met meer dan 31,5 procent onderuit tot 12,96 dollar. Het fonds opende het jaar nog met een koers van 26,66 dollar.
In een persbericht schrijft DWS maandag dat ‘de voortzetting van de huidige sancties tegen Rusland of de oplegging van bijkomende sancties een wezenlijk nadelig effect kunnen blijven hebben op de waarde en liquiditeit van de portefeuille van het fonds en kunnen het moeilijker maken voor het fonds om sommige van zijn effecten in portefeuille te waarderen. Het is mogelijk dat sancties of vergeldingsmaatregelen resulteren in de bevriezing van alle, of een deel van de Russische activa die door het fonds worden aangehouden.’
Met medewerking van Lenneke Arts, Raymond Frenken, Cees van Lotringen en Jurgen Vluijmans