Turkije gaat een spannend weekend tegemoet. Huidig president Recep Tayyip Erdogan staat tegenover onder meer Muharram Ince van de Republikeinse Volkspartij CHP, en de strijd is allerminst gestreden. De uitkomst kan funest zijn voor de markten en de lira.
Beleggers maken zich zorgen. Twee dagen op rij leverde de Turkse lira al in na uitspraken van president Erdogan dat hij na een verkiezingswinst de rentes zou gaan verlagen en zijn invloed op het monetaire beleid zou vergroten, en ook in de aanloop naar de vervroegde verkiezingen stuiterde de koers van de munt op en neer ten opzichte van die van de dollar. Vorige week beleefde de munt zijn slechtste week in tien jaar tijd, aldus de Financial Times.
Donderdagochtend past de munt 4,77 keer in een dollar. De rente op Turks staatspapier met een looptijd van tien jaar staat nog altijd boven de 16 procent.
Cruciaal
‘Cruciale verkiezingen’, noemt Nora Neuteboom van ABN Amro de tweetrapsraket die op 24 juni in Turkije plaatsvindt: presidents- én parlementsverkiezingen. ‘De uitkomst van deze verkiezingen heeft significante gevolgen voor Turkije’, aldus de opkomende markten econoom vanochtend in een marktvisie. ‘En welk scenario ook uitkomt, de Turkse economie kan niet behoed worden voor een neerwaartse spiraal. Het is vrijwel onmogelijk de interne en externe onevenwichtigheden die zich in de loop der jaren hebben opgebouwd, op te heffen.’
Ze wijst op de tekenen dat de Turkse economie oververhit is geraakt met een bbp-groei van 7,4 procent in 2017 en op de verslechterende kredietkwaliteit. Volgens Neuteboom zal de kredietgroei de komende tijd aanmerkelijk vertragen. ‘Dit vormt een opmaat naar een groeivertraging van de totale economie, ongeacht de uitslag van de verkiezingen.’
Controversiële grondwetswijzigingen
Bij de verkiezingen staat het herstel van de rechtsstaat centraal. In 2017 werd een presidentieel systeem ingesteld met weinig controle op de uitvoerende macht. Als Erdogan wint, krijgt hij meer macht. Wint de oppositie de verkiezingen, kan het zijn dat de grondwetswijzigingen teruggedraaid worden.
Eerder leek Erdogan zich over dat laatste scenario geen zorgen te hoeven maken, hebben marktomstandigheden - de recente valutacrisis, tekenen van een oververhitte economie - de kaarten opnieuw geschud. De oppositie wint aan populariteit. Verschillende polls wijzen erop dat het “too close to call” wordt, schetst persbureau Bloomberg. Dat kan leiden tot een tweede verkiezingsronde, op 8 juli.
Strenge staatscontrole op media
Hoewel de oppositie deze keer volgens Neuteboom een grotere bedreiging voor Erdogan vormt dan bij de vorige verkiezingen, meent ze dat de balans nog altijd in zijn voordeel doorslaat. ‘Om te beginnen is door de strenge staatscontrole op de media, de aandacht heel ongelijk verdeeld. Ten tweede zijn bij de vorige verkiezingen gevallen gemeld van intimidatie bij stemhokjes en vermeende stembusfraude door het gebruik van meerdere stembiljetten. Ten derde liggen de stembureaus ver van de Koerdische bevolkingscentra in het zuidoosten van het land.’
Neuteboom verwacht dat Erdogan in de tweede ronde wordt verkozen tot president, maar dat de AKP géén meerderheid in het parlement haalt.
Wordt die voorspelling werkelijkheid en blijft Erdogan aan de macht, zal de Turkse beleidskoers van de afgelopen jaren waarschijnlijk worden voorgezet. De rechtsstaat blijft dan zwak volgens de econoom, omdat de Turkse samenleving in dat geval gepolariseerd blijft en de spanningen in de nabije toekomst niet zullen afnemen. ‘De relatie van Ankara met zijn bondgenoten in Europa en de Verenigde Staten blijft naar verwachting gespannen, vooral indien er tekenen van kiesfraude zijn.’
Rentes
Erdogan heeft over het algemeen een marktonvriendelijk beleid gevoerd, door te streven naar lage rentes, merkt Neuteboom op. Aan dat beleid lijkt hij vast te houden, getuigen zijn uitspraken van dinsdag - opgetekend door Bloomberg - dat hij na een verkiezingswinst de renteknoppen liefst omlaag wil draaien.
Neuteboom: ‘Als hij de centrale bank onder druk blijft zetten, zich achter de hoge groeicijfers blijft verschuilen en de toenemende onevenwichtigheden verzuimt aan te pakken, zullen beleggers pessimistischer worden over Turkije.’
Nieuwe valutacrisis
Verder voorspelt ze toenemende onzekerheid in Turkije, mocht haar scenario uitkomen. ‘Erdogan zal op bepaalde gebieden zijn presidentiële bevoegdheden uitoefenen, maar andere wetgeving zal naar waarschijnlijkheid vastlopen in het verdeelde parlement.’
Een gevolg daarvan kan zijn dat beleggers hun kapitaal terugtrekken, waardoor Turkije niet kan voorzien in haar externe financieringsbehoefte. Gaan beleggers Turkije inderdaad als risicovoller beschouwen, kan de lira onder druk komen te staan. ABN Amro sluit een nieuwe valutacrisis in dat geval niet uit.