Een verlaging van de kredietstatus van een land kan het startsein zijn voor forse bewegingen op de financiële markten. Beleggers rennen naar de uitgang, verkopen hun obligaties en de rente schiet omhoog. Maar uitgerekend een downgrade van het land met de grootste economie ter wereld wordt door professionele beleggers voor kennisgeving aangenomen. Hoe kan dat?
Op papier ziet het er allemaal ernstig genoeg uit. Fitch verlaagde dinsdagavond de kredietstatus van de Verenigde Staten van AAA naar AA+. Daarmee heeft het land niet meer de hoogst mogelijke waardering bij twee van de drie grote kredietbeoordelaars. Concurrent Standard & Poor’s stelde het oordeel in 2011 al negatief bij. Bij Moody’s heeft de VS nog wel de hoogst mogelijke waardering.
Fitch was in zijn rapport kritisch op de Amerikaanse politiek. Die is enorm gepolariseerd, en dat maakt besturen er bepaald niet makkelijker op. Keer op keer vechten Republikeinen en Democraten elkaar de tent uit over de verhoging van het Amerikaanse schuldenplafond, de laatste keer dit voorjaar. Een nieuwe verhoging van dat plafond met bijbehorend gesteggel ligt voor de hand, want de VS moet vanwege het begrotingstekort steeds meer lenen, bovenop de toch al enorme staatsschuld. Die bedraagt bijna 33.000 miljard dollar.
Genoeg rode vlaggen dus, nog los van het feit dat een kredietverlaging van de VS op zichzelf al een uitzonderlijke gebeurtenis is. Maar de reactie op de financiële markten was woensdagochtend lauw.
Amerikaanse staatsobligaties
Het effectief rendement op Amerikaanse staatsobligaties met een looptijd van tien jaar bewoog nauwelijks. Bij obligaties bewegen koers en rendement tegengesteld. Als beleggers zich zorgen zouden maken, zou je een verkoopgolf verwachten van obligaties, met dalende koersen en dus stijgende rendementen tot gevolg. Daar was geen sprake van, ondanks dat het risico van wanbetaling op die obligaties volgens Fitch ietsje groter is geworden.
Wel waren er verliezen op de aandelenbeurzen, die in de loop van de dag steeds groter werden. Beleggers en analisten in binnen- en buitenland nuanceerden echter snel het effect van de kredietverlaging voor de iets langere termijn.
‘Morgen is iedereen de kredietverlaging alweer vergeten’, zegt Simon Wiersma, beleggingsstrateeg bij ING. ‘Amerikaanse staatsobligaties zijn nog steeds een hele veilige belegging. Daar verandert het oordeel van Fitch niets aan.’ Volgens Wiersma is het rentebeleid van de centrale bank, de Federal Reserve, veel belangrijker voor het vertrouwen van beleggers.
‘Uiteindelijk draait het om de vraag hoe de economie er voor staat en wat een dollar waard is’, vervolgt hij. ‘De Fed bestrijdt de inflatie door de rente te verhogen, en in mijn ogen doet de centrale bank haar werk goed. Dat geeft uiteindelijk vertrouwen in de koopkracht van consumenten en de economie, en het vermogen van de VS om zijn schulden af te lossen.’
‘Buitencategorie’
Daar komt bij dat beleggers bijna niet om Amerikaanse staatsobligaties heen kunnen. De markt voor de zogeheten treasuries is de meest liquide ter wereld. Bovendien geldt de dollar sinds jaar en dag als de belangrijkste valuta. Grondstoffen worden afgerekend in dollars, centrale banken houden ze op de balans als reservemunt.
‘De Verenigde Staten vormen een buitencategorie’, zegt Thijs Knaap, hoofdeconoom bij pensioenbelegger APG. ‘Professionele beleggers wereldwijd houden de Verenigde Staten constant in de gaten. Voor de meesten van ons bevat het Fitch-rapport weinig nieuws.’ Tegelijk laat het rapport van de kredietbeoordelaar zien dat ‘er wel wat aan de hand is’.
‘De VS hebben in twee eeuwen een reputatie van kredietwaardigheid opgebouwd’, zegt Knaap. ‘Er is nooit sprake geweest van wanbetaling. Maar ook deze reputatie is niet oneindig houdbaar.’
Tegen het einde van de handelsdag in Europa kwam de markt voor staatsobligaties alsnog in beweging. Het effectief rendement op Amerikaanse staatsobligaties met een looptijd van tien jaar ging met negen basispunten omhoog, naar 4,11%. Dat lag niet zozeer aan Fitch, maar kwam na een aankondiging van het Amerikaanse ministerie van financiën dat het volgende week $103 mrd, meer dan verwacht, wil ophalen met de uitgifte van staatsobligaties. Ook de publicatie van een banenrapport van loonstrookverwerker ADP droeg bij aan het sentiment op de markten. Er kwamen veel meer banen bij dan verwacht. Dat kan worden opgevat als een teken dat de inflatie in de VS nog niet overwonnen is en er wellicht meer renteverhogingen door de Fed zullen volgen.
Copyright: Het Financieele Dagblad, 3 augustus 2023