De beleggingsdienstverlening in Nederland is getuige van een ware revolutie: in navolging van asset owners, zoals pensioenfondsen, zijn ook de grootbanken bezig om hun klantportefeuilles anders in te richten. Niet langer met beleggingsfondsen, maar met zogenoemde mandaatoplossingen. Degene die daarin het verst gaat, is de coöperatieve Rabobank. Haar portefeuillebeleid kan in Europa navolging krijgen.
Rabobank kwam recent naar buiten met een inrichting-nieuwe-stijl van Beheerd Beleggen. Daarin bepaalt de bank de regie, is BlackRock de ‘koepelfondsbeheerder’ van een achttal mandaatfondsen, waarin meerdere managers een deel van de asset allocatie managen, ‘Wij denken inderdaad dat dat een interessante optie kan zijn voor de grootbanken in Europa. Daarmee pakt Rabobank de regie over het klantvermogen weer volledig terug.’
Dat zegt Peter Dom (foto), mede-oprichter en partner van AF Advisors, één van de leidende consultancybedrijven in de financiële dienstverlening, in gesprek met Investment Officer. Dom reageert op de vraag of de rol van beleggingsfondsen op termijn is uitgespeeld, omdat zowel grootbanken als pensioenfondsen allengs overstappen van klassieke beleggingsfondsen naar mandaatoplossingen.
Regie terug bij banken
Het voordeel van deze architectuur is dat de asset owner weer echt de regie kan voeren over het klantvermogen, het beleggings- en het ESG-beleid, wat bij een retailfonds toch maar beperkt het geval is. Voorts krijgt hij real time inzicht in de onderliggende beleggingen en kan hij stante pede wijzigingen in de portefeuille aanbrengen. Ook zijn de kosten van een mandaat substantieel lager dan van een beleggingsfonds. Die voordelen geeft de coöperatieve bank - Rabo - één op één door aan de klant.
‘Nu Nederlandse banken over een breed front gebruik zijn gaan maken van mandaatoplossingen, is er sprake van een institutionalisering van de wholesale sector. Voor de account managers van fondshuizen in de wholesale sector is dat een compleet ander spel geworden. Als je als asset manager dan een mandaat in de wacht wilt slepen, dan moet je de beprijzing en je overige diensten daar echt op instellen. In die zin is de geïnstitutionaliseerde structuur waar Rabobank nu voor gekozen heeft echt een “wake up call” ’ voor de markt’, zegt Dom.
Niet één Nederlandse partij is als beheerder in de mandaatfondsen opgenomen, wat volgens Dom betekent dat partijen beter moeten nadenken wat ‘hun core business als asset manager is’.
Aanval op beleggingsfondsen
Op de vraag of beleggingsfondsen gaandeweg in de beleggingsdienstverlening uit de mode raken, antwoordt Peter Dom met een aantal trends die hij ziet. ‘Een beleggingsfonds is best wel prijzig om in de lucht te houden. Dus logisch dat de markt naar alternatieven zoekt. Zo is in de VS ooit Folio Investing opgezet, wat een mandje van individuele aandelen is. Maar dat is niet echt van de grond gekomen.’
Een ander voorbeeld van een “aanval” op beleggingsfondsen waren gestructureerde producten, met een garantie, maar ook dat kent een volatiele populariteit en breekt toch niet echt door. Een ander alternatief dat geboren is, is crowd funding. Maar wat echt een serieuze aanval was, dat zijn institutionele beleggers die zich van beleggingsfondsen afkeren. ‘Ze herbergen vanuit hun optiek teveel nadelen van samen beleggen. Je moet rekening houden met andere participanten en dat gaat gepaard met een mate van tijd en geld’, stelt Dom. In reactie op die ontwikkelingen zijn mandaten opgekomen en die worden breed omarmd.
Mandaatoplossingen
Zo is het aandeel van beleggingsfondsen in het totaal beheerde vermogen onder de Nederlandse pensioenfondsen gedaald van 51 procent in 2017 naar 45 procent in 2020. Trend: dalend. Deels heeft dat te maken met de nadelen van dat “samen beleggen”, namelijk dat je rekening met anderen moet houden.
En nu komen daar dan de banken overheen, waarvan de investment offices op hun beurt bezig zijn met een institutionalisering van hun strategie en van hun verdienmodel. Alle Nederlandse grootbanken werken inmiddels aan kostenbesparingen, met mandaatoplossingen tot gevolg.
Peter Dom denkt dat de gekozen aanpak van Rabobank tot voorbeeld strekt. ‘Het beleggingsfonds als Fonds voor Gemene Rekening blijft bestaan, dus de vorm verandert niet wezenlijk, wel de inhoud. Er wordt namelijk een mandaatfonds opgezet, waarover je strak de regie kan voeren, maar in dat fonds zijn asset managers die bepaalde delen van de portefeuille voor jou beheren.’
Volwaardig exportproduct
Voor andere banken in Europa is dat ook een aanlokkelijke optie, denkt AF Advisors - al erkent Dom wel dat Nederland een zeer geïnstitutionaliseerde markt is waarin sterk vanuit inkoopkracht en service wordt gedacht, en hoe dat alles zo efficiënt mogelijk gedaan kan worden. In andere landen zal daar volgens Dom toch meer vanuit het belang van de distributeur worden gedacht.
Toch ziet hij het Nederlandse antwoord op schaalvergroting en dalende fees, in de vorm van mandaatoplossingen, als een volwaardig ‘exportproduct’. ‘Al denk ik wel dat deze ontwikkeling vooral over een andere invulling en gebruik van structuurtechnieken gaat. Voor Ucits als succesvolle, veel gebruikte structuur zal het in wezen niet zo veel uitmaken.’