Baanbrekend, zo noemen fiscale advocaten de verlaging van de registratie- en successierechten die het Waals Parlement woensdagavond goedkeurde. De belastingregimes in Vlaanderen, Brussel en Wallonië lopen zo wel almaar verder uiteen.
Adrien Dolimont (MR), die afgelopen juli de jongste Waalse minister-president ooit werd, heeft zijn eerste politieke trofee binnen. Het Waals Parlement keurde woensdagavond een pakket belastingverlagingen goed, een van de paradepaardjes van het nieuwe centrumrechtse kabinet.
De daling van de registratierechten, tot 3 procent, bij de aankoop van een eerste woning, gaat al meteen op 1 januari 2025 in. De successierechten, en parallel daarmee de schenkingsrechten, worden vanaf 2028 verlaagd.
Het gaat in een klap om een halvering van alle tarieven, dus zowel in de rechte lijn (ouders en kinderen bijvoorbeeld), in de zijlijn (bijvoorbeeld broer en tante) als tussen niet-familieleden. Concreet gaan de maximumtarieven voor de erfbelastingen op 1 januari 2028 als volgt naar omlaag:
- van 30 naar 15 procent in de rechte lijn, tussen echtgenoten en tussen wettelijk samenwonenden
- van 65 naar 33 procent in de zijlijn ‘broers en zussen’
- van 70 naar 35 procent in de zijlijn ‘ooms of tantes en neven of nichten’
- van 80 naar 40 procent tussen alle andere personen
Vlaanderen en Brussel
Ook de Vlaamse regering broedt op een verlaging van de erfbelastingen, maar in tegenstelling tot in Wallonië zijn de tarieven nog niet afgeklopt. Op basis van enkele politieke verklaringen en perslekken is af te leiden dat die belastingverlaging wellicht minder ingrijpend zal zijn dan de Waalse en stapsgewijs ingevoerd wordt vanaf 2026.
Het Brussels Gewest voerde begin dit jaar al een hervorming door. Een nieuwe zit er niet meteen aan te komen, want de Brusselse regering is zes maanden na de verkiezingen nog niet eens gevormd.
Kortom: net als voor de registratierechten varen de drie Gewesten voor de erf- en schenkbelastingen hun eigen koers. Als de verschillen tussen de fiscale regimes groot worden, kan dat eigenaars van woningen in verschillende Gewesten doen nadenken over een wijziging van hun hoofdverblijfplaats.
Fiscale shopping
Kan de halvering van de Waalse erfbelasting een Vlaming met een chalet in de Ardennen bijvoorbeeld aanzetten om zijn domicilie van Vlaanderen naar Wallonië te verhuizen?
Fiscaal advocaat Julien Limet (Tetra Law) schat de kans op dat soort van “fiscale shopping” klein in. Hij wijst erop dat de Belgische wetgever in 1989 anticipeerde op mogelijke interne concurrentie tussen de Gewesten. Het is niet de officiële woonplaats op moment van overlijden die bepalend is voor de erfenisrechten, maar wel de meest gebruikte woonplaats door de overledene in de vijf jaar ervoor.
‘In geval van een verhuis in de vijf jaar voorafgaand aan het overlijden, wordt nagegaan in welk Gewest de erflater in die periode het langst zijn woonplaats had’, bevestigt Nicolas Chauvin, hoofd Estate Planning Brussel-Wallonië bij Degroof Petercam. Als de erflater in het jaar voor zijn dood in de Ardennen woonde en daarvoor 4 jaar in Gent, dan zullen zijn erfgenamen dus aan het Vlaamse Gewest successierechten moeten betalen.
Wie aan “regio-shopping” wil doen, moet dus al minstens vijf jaar vooruitplannen. ‘Bovendien volstaat een simpele inschrijving in de gemeente niet om automatisch onder de fiscale wetgeving van een Gewest te vallen. Er moet ook bewezen worden dat de erflater er daadwerkelijk leefde, bijvoorbeeld via winkeluitgaven, de schoolinschrijvingen van de kinderen of zijn activiteit in het lokale sociale leven’, zegt Limet.
Controles
Dat geldt uiteraard in alle richtingen. Dus niet alleen voor Vlamingen met een buitenverblijf in de Ardennen, maar evengoed voor Walen of Brusselaars met een appartement aan zee. Limet: ‘Er zullen altijd wel diehards zijn die proberen een fictief domicilie op te zetten, maar dat zal toch een kleine minderheid zijn.’
Chauvin waarschuwt voor te overhaaste verhuizen om puur fiscale redenen. ‘Het lijkt weinig voorzichtig om de fiscale aantrekkelijkheid van een regio te meten op basis van één enkele maatregel. Een meer globale vergelijking lijkt ons verstandiger. Dat is nog los van de grote impact op het familiale en persoonlijke leven van zo’n verhuis naar een ander Gewest.’
Belangrijk bij dat alles is, vandaag nog, de federale administratie (de FOD Financiën) die erfbelastingen int voor Wallonië. Vanaf 2028 zal dat een eigen Waalse dienst zijn, zoals in Vlaanderen al langer het geval is. Het valt te verwachten dat die nieuwe Waalse dienst bij haar debuut op haar strepen zal staan en controles zal uitvoeren.