De Europese Centrale Bank (ECB) heeft zich min of meer gecommitteerd aan het opkopen van obligaties tot de inflatieverwachtingen stijgen. De centrale bank wordt zo de gevangene van de markten, waarschuwt Nout Wellink.
De oud-president van De Nederlandsche Bank (DNB) uitte zijn zorg tijdens een speech op het jaardiner van CFA Society Netherlands in Amsterdam. Op de door de club van beleggingsanalisten georganiseerde avond met als thema House of Money ging hij in op het huidige hyperactieve monetaire beleid van centrale banken.
Monetaire kamikaze
Wellink (foto) vindt de directe koppeling van obligatie-opkopen aan de de ECB-doelstelling van prijsstabiliteit gevaarlijk. ‘Japan heeft hetzelfde gedaan en ik heb dat toen “monetaire kamikaze” genoemd. Je kan je doel bereiken, maar vindt tevens de dood.’
De voormalige DNB‘er haalt de ‘whatever it takes’ uitspraak van ECB-president Mario Draghi aan, waarmee hij toezegde alles te doen om de euro te verdedigen. Toen hij vervolgens aankondigde dat de centrale bank maandelijks 60 miljard euro aan met name staatsobligaties zou opkopen, reageerde de markt niet eens meer verrast.
Zwaar geschut
‘En nu moet de ECB dus doorgaan tot de inflatieverwachtingen zich hebben aangepast.’ Daarmee heeft de ECB zich vastgepind, stelt de gewezen bankpresident. ‘De centrale bank wordt een gevangene van de markten. Wat is de volgende stap? Helikoptergeld?’
Al in 2001 ging de Japanse centrale bank over tot een eerste ronde van kwantitatieve verruiming, wijst hij. De effecten waren niet noemenswaardig, waarna de Bank of Japan (BOJ) steeds zwaarder geschut in stelling moest brengen.
Wellink denkt dat Draghi zich op vergelijkbare wijze heeft verslikt in zijn eigen stoere taal. ‘Whatever it takes beloftes kan je gewoon niet geven.’
Wisselkoers
Het voornaamste effect van het ongekend ruime monetaire beleid is dat op de wisselkoersen, aldus Wellink. ‘Het had onmiddellijk effect op de euro.’ Van rond de 1,40 in 2014 daalde de munt en staat nu op 1,14 dollar.
De oud-DNB-president vertelt over zijn tijden met ECB-president Wim Duisenberg en Fed-voorzitter Alan Greenspan. Hij weet nog goed dat toen ook de Verenigde Staten het pad van monetaire verruiming opging de dollar verzakte.
Greenspan schoof vragen van Wellink hierover terzijde. ‘Hij zei dat de wisselkoers slechts een bijzaak was.’
Nu is Wellink echter een heel andere mening toegedaan. ‘De VS is als gevolg hersteld ten koste van Europa.’
Machogedrag
Het monetaire zwaargewicht heeft achteraf weinig goeds te zeggen over zijn toenmalige collega’s. ‘Ze waren erg tevreden met zichzelf, maar we hebben gezien wat er gebeurde. Ondanks dat de inflatie onder controle leek, is het systeem ingestort.’
Wellink: ‘Dit is tevens mijn grootste angst voor de toekomst. Hoe meer de centrale banken betrokken raken, hoe meer de markten hun relatie met de werkelijkheid kwijtraken.’
Daarbij vaart lang niet iedereen wel bij het gevoerde beleid. ‘De rijken profiteren buitenproportioneel.’
De centrale bankiers kunnen zich Masters of the Universe voelen, maar uiteindelijk ligt het risico van enorme inflatie op de loer. ‘Elke keer dat inflatie in de vorige eeuw uit de hand liep, begon het bij de centrale bank.’
Griekenland
Op vragen uit het publiek over Griekenland, antwoordde Wellink dat de sleutel vooral gezocht moet worden in geo-politiek. De belangen die spelen overstijgen de discussie over het steunpakket.
Wellink denkt dat de nieuwe Griekse regering enerzijds wel wat tijd geboden zal worden. Maar anderzijds zullen eisen als het bereiken van een primair begrotingsoverschot van kracht blijven.
Als grootste gevaar ziet hij het gebrek aan politieke ervaring aan Griekse zijde van de onderhandelingstafel.