Een nieuw initiatief van de Verenigde Naties om het internationale belastingproces te versterken en inclusiever en effectiever te maken, geniet wereldwijde steun. Dit in tegenstelling tot de prestaties van de OESO, die tot nu toe kritiek heeft ontvangen, met name voor haar “lage” wereldwijde minimum van 15 procent. Het initiatief krijgt steun van diverse landen, waaronder enkele belastingparadijzen en de Russische Federatie.
Volgens David Wagner, Luxemburgs parlementslid van de linkse partij LSAP, is het doel om “de ontwikkeling van internationale belastingregels onder het gezag van de Verenigde Naties te brengen”. Dit proces moet regeringen helpen om samen te werken bij het financieren van ontwikkeling, het bestrijden van illegale geldstromen, het terugvorderen van gestolen activa, en het bevorderen van financiële integriteit voor duurzame ontwikkeling.
Op 22 november 2023 stemde de tweede commissie van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties over de resolutie, die formeel werd aangenomen in een plenaire zitting op 22 december 2023. Wagner benadrukt dat de stemming de frustratie van veel landen over de dominante rol van de OESO weerspiegelt. Volgens hem houdt de OESO, voornamelijk bestaande uit rijke landen, onvoldoende rekening met de behoeften van ontwikkelingslanden.
Belastingontduiking via wereldwijde belastingparadijzen zorgt ervoor dat rijke landen, waaronder EU-lidstaten, veel inkomsten mislopen. Het Tax Justice Network merkt op dat EU-landen weinig van zich lieten horen, ondanks dat ze tot de grootste verliezers behoren.
De VN-resolutie richtte een speciale intergouvernementele commissie op voor de onderhandelingen. Werner Haslehner, professor in de rechten aan de Universiteit van Luxemburg, gaf aan dat het initiatief streeft naar “een echte stem voor alle landen”.
Amendement VK verworpen
Ook stelde het Verenigd Koninkrijk een amendement voor dat het uiteindelijke verdrag zou degraderen van “raamverdrag” tot slechts een “raamwerk”, maar dit voorstel is sterk verworpen.
Het proces werd tegengewerkt door de meeste OESO-leden, waaronder de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, en de meeste EU-landen, waaronder ook Nederland en België. Opmerkelijk genoeg stemde Zwitserland voor, terwijl Noorwegen en IJsland zich onthielden.
Luxemburgs minister van Financiën Gilles Roth benadrukte dat de standpunten van de EU-lidstaten tot stand zijn gekomen met het oog op het niet dupliceren van werk dat in andere fora wordt verricht.
OESO versus VN
De OESO, die 38 (meestal rijke) landen representeert, probeert inclusiviteit te bevorderen, maar de VN is gemotiveerd om verder te gaan dan dat. Haslehner wijst erop dat de VN niet door stemmen een bindend verdrag tot stand kan brengen. Hij voegde er echter aan toe: ‘Wat kan worden bereikt, is het hebben van een alternatief model van regels voor landen die niet (of niet langer) mee willen gaan met de weg die is ingeslagen door het G20/Inclusive Framework, met daarin de OESO aan het stuur’.
Bart van Droogenbroek van EY Luxemburg ziet de VN-stap in de context van ontevredenheid van ontwikkelingslanden over de OESO’s Pillar Two belastingrichtlijn. Hij benadrukte de complexiteit van deze belasting voor landen.
De VN-initiatieven zijn gericht op het verhogen van belastinginkomsten voor de ondersteunende landen. Van Droogenbroek geeft aan dat er aanzienlijke obstakels zijn voor een VN-kader. ‘De OESO was zo succesvol omdat ze erin slaagden om bijna alle mondiale belastingverdragen zo te veranderen dat ze binnen het inclusiviteitskader pasten, volgens hun visie’, zegt hij. ‘Het valt te betwijfelen of de Verenigde Naties in staat zullen zijn een soortgelijk succes te boeken en de reeds gewijzigde verdragen opnieuw aan te passen.’
Hoe de stemming in de Algemene Vergadering van de VN per land verliep
Screenshot van X door @LylaALatif, een “juristen- en belastingmonteur” die actief is in de Tax Law Committee van de East Africa Law Society.
Scène tijdens de Algemene Vergadering van de VN voor de eerste stemming
Afbeelding getweet door @latindadd, het Latijns-Amerikaanse netwerk voor economische en sociale rechtvaardigheid, van de tweede stemming van de VN-commissie op 22 november 2023.