In de afgelopen periode is steeds meer duidelijk geworden over de toekomst van ons pensioenstelsel en de consequenties voor de beleggingsportefeuilles van pensioenfondsen. Zo geeft het nieuwe stelsel aanknopingspunten voor een meer toekomstbestendig en duurzaam beleid dat bijdraagt aan het vertrouwen in het pensioenstelsel.
De vormgeving van een nieuwe toekomst voor het Nederlandse pensioenstelsel vindt plaats in een complexe wereld, in een bijzondere tijd en in een samenleving die staat voor grote uitdagingen. De coronapandemie eist veel; van onszelf, onze gezondheid en de economie. Sommige sectoren en ontwikkelingen staan noodgedwongen stil, terwijl anderen in een stroomversnelling kwamen. Denk bijvoorbeeld aan online retail, maar ook voor werken vanuit huis is met behulp van online middelen een nieuwe norm neergezet.
Kortom, als de wereld om ons heen verandert en de samenleving andere eisen stelt, dan is aanpassing noodzakelijk. Zo ook voor ons pensioenstelsel. Waar in het huidige pensioenstelsel markt- en renterisico’s ten opzichte van benchmarks en verplichtingen werden afgewogen, is onder het nieuwe pensioenstelsel een breder risicobegrip nodig.
Al vóór 2020 - en dus vóór de coronapandemie - nam de sociaal-maatschappelijke aandacht voor onze planeet en klimaatrisico’s toe. Maar ook voor marktpartijen en pensioenfondsen wordt het inmiddels steeds noodzakelijker om rekening te houden met klimaatrisico’s in het beleggingsbeleid.
De derde dimensie
Beleggen was altijd een afweging tussen rendement en risico, maar hier wordt nu een derde dimensie aan toegevoegd: impact. De vormgeving van het beleggingsbeleid kan een positieve impact hebben op de samenleving en onze planeet. Denk aan het inspelen op de transitie naar een meer duurzame samenleving. Ruim vijf jaar na het akkoord van Parijs begint deze transitie op stoom te komen, met een positief momentum nu de Verenigde Staten ook weer meedoen.
Hoe logisch ook, deze derde dimensie is niet eenvoudig in te passen in de traditionele manier waarop pensioenfondsen aan de hand van ALM-studies het strategisch beleggingsbeleid vormgeven. Toch zijn er voldoende nieuwe mogelijkheden en ontwikkelingen om duurzaamheid te integreren in het beleggingsproces en de portefeuille.
Een relatief eenvoudige en praktische manier om impact onderdeel te maken van het beleggingsproces is het bouwen van een duurzaamheidsdashboard. Een dergelijk dashboard aggregeert ESG-data voor alle onderdelen van het beleggingsbeleid per beleggingscategorie en op portefeuilleniveau. Op deze manier ontstaat meer inzicht in de impact van ESG-gerelateerde risico’s, kansen voor de portefeuille en hoe deze zich verhouden tot de specifieke portefeuilledoelstellingen.
Behoefte aan zekerheid blijft
Het integreren van de derde dimensie zorgt voor een andere invulling van de portefeuille, wat heel goed hand in hand kan gaan met de vormgeving van de beleggingsportefeuille in het nieuwe pensioenstelsel. Een concreet voorbeeld: in het nieuwe stelsel wordt het uitgangspunt van nominale zekerheid losgelaten, waarmee afscheid wordt genomen van de rekenrente en dekkingsgraden. Dit geeft ruimte om de allocatie naar niet-renderende staatsobligaties en renteswaps tegen langlopende verplichtingen te heroverwegen en op zoek te gaan naar alternatieve mogelijkheden.
In het nieuwe pensioenstelsel wordt bovendien een persoonlijk pensioenvermogen opgebouwd waarin marktschokken directer worden doorvertaald in verlagingen en verhogingen van het pensioenvermogen. Het verlagen van de allocatie naar niet-renderende staatsobligaties en renteswaps wil dan ook geenszins zeggen dat er in de portefeuille geen plaats meer is voor beleggingen die zekerheid bieden.
Ook in het nieuwe pensioenstelsel blijft er behoefte aan zekerheid over het pensioenvermogen van de deelnemers en de pensioenuitkeringen van gepensioneerden. Kredietwaardige beleggingen die deze uitkeringen (kasstromen) genereren komen hiervoor in aanmerking. ‘Secure income assets’ zijn hier een voorbeeld van.
Secure income assets
Secure income assets is de verzamelnaam voor het relatief veilige deel van de vastgoed- en infrastructuurmarkt waar investeringen worden gedaan in ziekenhuizen, sociale infrastructuur, duurzaam transport en de energietransitie.
Er is een aantal specifieke eigenschappen dat deze beleggingscategorie interessant maakt voor het nieuwe pensioenstelsel. Zo genereert de categorie contractueel vastgelegde kasstromen over een lange termijn met een inflatiecomponent. Het biedt daarnaast zekerheid door een veilig en tastbaar onderpand en kredietwaardige tegenpartijen, waaronder (semi-)overheden, die een belangrijke speler zijn op deze markt.
Onder andere deze kenmerken maken secure income assets bij uitstek geschikt om met name gepensioneerden zekerheid te geven over de pensioenuitkeringen. Daarnaast ligt het verwacht rendement beduidend hoger dan voor de staatsobligaties en swaps die een pensioenfonds op dit moment zekerheid zouden moeten geven.
Tot slot heeft deze categorie ook voor de toekomst veel te bieden. Binnen secure income assets zijn tal van mogelijkheden om een positieve impact te realiseren voor de maatschappij en de planeet. Denk daarbij aan de impact die deze beleggingen op het gebied van sociale infrastructuur en de energietransitie kunnen hebben.
Toekomstbestendig
Het nieuwe pensioenstelsel biedt aanknopingspunten om de beleggingsportefeuille opnieuw te overwegen richting een bestendige toekomst waarbij, naast rendement en risico van een belegging, rekening wordt gehouden met een derde dimensie: impact. Dit maakt het tot een stelsel dat niet alleen mogelijkheden biedt om aantrekkelijke beleggingen aan de beleggingsportefeuille toe te voegen die duurzaam zijn, maar die tevens een bijdrage leveren aan het vertrouwen van de samenleving in het nieuwe pensioenstelsel.
Sander Gerritsen is senior director investment bij Willis Towers Watson (WTW) en verantwoordelijk voor de strategische investment dienstverlening in Nederland en het Caribisch gebied. WTW is één van de kennispartners van Fondsnieuws en schrijft maandelijks een bijdrage over uiteenlopende thema’s. De andere kennispartners zijn AF Advisors, Ortec Finace en Hart Advocaten.