President Trump lijkt een nieuw front in zijn conflict met China te hebben geopend. Behalve dat hij dreigde dat de Verenigde Staten de zogenoemde Phase One zullen beëindigen, staat het Witte Huis nu ook op zijn strepen in het financiële domein. Het verbiedt een ambtenarenpensioenfonds te beleggen in Chinese aandelen.
De bilaterale spanningen liepen vorige week opnieuw op, toen president Trump verklaarde dat hij het coronavirus beschouwt als een ‘aanval’ op de Verenigde Staten, zoals Pearl Harbour en het World Trade Center dat ook waren. Het virus heeft in de Verenigde Staten inmiddels ongeveer 90.000 dodelijke slachtoffers gemaakt. China is daarvoor in de ogen van Trump verantwoordelijk, omdat ze door een aanvankelijke “cover-up” de verspreiding van het virus hebben verergerd.
Deze rechtstreekse aanval op China volgt op het recente dreigement van de Amerikaanse regering dat zij terugkomt op de zogenoemde Phase One als China zich niet houdt aan de afspraak om de import uit de VS tegen eind 2021 met in totaal 200 miljard dollar te verhogen.
Bovendien wordt er nu mee gedreigd de tariefmaatregelen ook weer in te zettem voor andere doeleinden. Zo noemt Trump tariefverhogingen ‘de ultieme straf’ als China niet toestaat dat niet-Chinese experts worden betrokken bij het zoeken naar de oorsprong van Covid-19.
Niet beleggen in China
Naast de tariefmaatregelen wierp Trump deze week een nieuw pressiemiddel in de strijd. Hij droeg het grootste ambtenarenpensioenfonds van de VS op om niet te beleggen in Chinese bedrijven, omdat deze volgens hem een serieus risico vormen voor de nationale veiligheid van de VS.
De interventie volgde op het bekend worden van plannen van het 600 miljard dollar beherende ambtenarenpensioenfonds Federal Retirement Thrift Investment Board (FRTIB) om voor het internationale deel van de aandelenportefeuille een andere benchmark te volgen. In deze benchmark - de MSCI All Country World ex-US Investable Market index - zijn ook Chinese beursgenoteerde bedrijven opgenomen.
Met ingang van 1 juni zou deze benchmark door FRTIB worden gebruikt om meer exposure te krijgen naar 6000 bedrijven in 26 opkomende en 22 ontwikkelde markten, waaronder China. Maar deze week besloten de leden van FRTIB om dit besluit op te schorten. De ambtenarenvakbond heeft bijna 5 miljoen deelnemers en pensioengerechtigden.
Gelet op het feit dat nog geen 36 procent van de portefeuille naar opkomende landen, inclusief China, wordt gealloceerd, lijkt president Trump wel spijkers op laag water te zoen (zie infographic).
De Amerikaanse nationale veiligheidsadviseur Robert O’Brien en Larry Kudlow, de economische adviseur van het Witte Huis, zeiden echter dat het gebruik van deze index de pensioenfondsen zou blootstellen aan een aanzienlijk en onnodig risico omdat ze zouden investeren in Chinese bedrijven die een risico vormen op het gebied van zowel nationale veiligheid als humanitaire kwesties.
Volgens de Financial Times gaat het bovendien verder dan deze waarschuwing. Trump wil dat het bestuur ‘onmiddellijk alle stappen in verband met beleggen in de nieuwe index - en dus in China - stopt’. Hoewel dit niet kan worden geforceerd, heeft de president al eerder drie mensen voorgedragen om drie van de vijf bestuursleden van het pensioenfonds te vervangen.
In de loop van vrijdag deed het ministerie van Handel ook nóg een schot voor de boeg. Het verscherpte de exportcontrole voor Chinese telecombedrijven en hun toeleveranciers. Aanleiding was de beschuldiging door het ministerie dat het Chinese concern Huawei ten onrechte Amerikaanse technologie in zijn chips gebruikt.
Blijft het bij verbale druk?
De vraag is of president Trump het vooralsnog zal houden bij verbale druk of dat hij ook daadwerkelijk doorpakt. Raoul Leering, hoofd International Trade Analysis bij ING, verwacht vooralsnog dat het wel meevalt.
‘Wat betreft de Chinese naleving van de Phase One deal, verwachten we niet dat de president zich op korte termijn zal terugtrekken. Hoewel de oproep tot heronderhandeling over de handelsovereenkomst duidelijk is in Chinese kranten, heeft de Chinese regering hier tot dusver niet om gevraagd. Na een telefoontje vorige week tussen vice-premier Liu He en de Amerikaanse handelsvertegenwoordiger Robert Lighthizer, bevestigde het Chinese ministerie van Handel dat het blijft werken aan de uitvoering van de deal’, schrijft Leering in het artikel “Trade war: Where is Trump heading?”.
Aan het verbale tumult komt geen einde, verwachten ook Libby Cantrill en Tiffany Wilding, respectievelijk specialist openbaar beleid en econoom Noord-Amerika van obligatiebelegger Pimco.
Politieke troef
‘Niet alleen zijn er legitieme vragen over de manier waarop China de uitbraak van het coronavirus aanpakt, maar president Trump ziet de kwestie – misschien terecht – als een politieke troef voor zijn herverkiezing’, stellen zij in hun blog “Six Key Questions on U.S. Policy and the Economic Outlook”.
‘Het is nog te vroeg om te zeggen of de harde taal zich vertalen in meer maatregelen tegen China, hoewel we van de VS zouden verwachten dat ze eerst andere acties zullen ondernemen in plaats van de importtarieven te verhogen. Toch kunnen we het ook niet uitsluiten dat president Trump zich terugtrekt uit de handelsovereenkomst en de handelsoorlog opnieuw escaleert, hoewel dit niet ons basisscenario is’, aldus de Pimco-analisten.
Verkiezingsstrijd
Met de verkiezingen in aantocht, kan de Amerikaanse president echter wel sneller in de verleiding komen om spanningen te escaleren, meent Gilles Moëc, hoofdeconoom van AXA Group.
‘Het handelsconflict tussen de VS en China was geluwd, nadat de landen een deelovereenkomst hadden gesloten. Maar omdat presidentskandidaat Joe Biden nu in veel voor Trump cruciale staten voorstaat, zal Trump zich willen concentreren op thema’s die de gewone Amerikaan aanspreken’, redeneert hij in zijn Macrocast “Principles Matter”.
Overigens zullen nieuwe schermutselingen aan het handelsfront vooral voor China slecht uitpakken, denkt Moëc. ‘Een daling van 20 procent van de Chinese export zou nog een voorzichtige voorspelling zijn. Verder zou hervatting van de handelsoorlog bovendien een stevig herstel van de investeringen ondergraven.’