Het was een genot om naar de toespraak van Christine Lagarde te luisteren bij de recent gehouden Fed-conferentie in Jackson Hole. Nee, dat bedoel ik niet sarcastisch of cynisch; het is volkomen oprecht. Sterker nog, ik durf te stellen dat het de beste toespraak was die ik van Lagarde gehoord heb sinds ze de president van de Europese Centrale Bank (ECB) is geworden.
In haar bijdrage, getiteld ‘Policymaking in an age of shifts and breaks’ schetste Lagarde mooi hoe onze wereld veranderd is en nog steeds aan het veranderen en dat dat onder meer de centrale banken voor een enorme uitdaging stelt. Er was één zin echter waarbij ik dacht ‘en dat is precies wat níet mag gebeuren’. Maar voordat ik daar mee over vertel, eerst dit.
Dat Lagarde er een toespraak hield, was al toe te juichen. Toen vorig jaar de belangrijkste centrale bankiers zich snelden naar het Amerikaanse Rotsgebergte, schitterde de Française in haar afwezigheid.
Terwijl haar collega’s in Jackson Hole een soort crisisberaad hielden – inflatie was in decennia niet zo hoog geweest als toen én de trend was stijgend – zat Lagarde thuis een boek te lezen! Nou, als het boeken over monetair beleid waren, immers, zij is zelf geen monetair econoom. Niet dat je haar afwezigheid in Jackson Hole zou kunnen begrijpen maar dat onbegrip zou licht gecompenseerd geweest zijn.
Geen boek over monetaire economie
Maar het wás geen boek over monetaire economie. Dat weten we omdat op de dag waarop Jackson Hole crisisberaad begon, een interview verscheen met Lagarde in de Franse vrouwenglossy Madame Figaro. Daarin zei ze dat ze op dat moment Ulysses van James Joyce en Odyssee van Homerus aan het herlezen was. Ja, er lagen ook wat economische boeken op haar leestafel maar die waren ‘om eerlijk te zijn, niet zo interessant’ als Ulysses en Odyssee, aldus Lagarde.
Ik vond het eerlijk gezegd een ernstige verzaking van haar werkzaamheden. Ik kan me ook niet aan de indruk onttrekken dat Lagarde vorig jaar Jackson Hole meed juist ómdat inflatie torenhoog was terwijl de ECB pas vlak voor de ontmoeting begon met daar iets tegen te ondernemen, nadat de bank onder haar aanvoering, terwijl inflatie maand in maand uit hoger en hoger werd en richting 10 procent klom, bleef herhalen dat er niets aan de hand is en dat de geldontwaarding snel weer voorbij zal zijn. En nu in 2023 inflatie behoorlijk is gedaald, ook in de eurozone, verschijnt Lagarde wél ten tonele. Erg goedkoop als u het mij vraagt.
Maar goed, dat neemt niet weg dat haar toespraak eentje was om in te lijsten, zoals ik al zei. En die ene zin? Bijna aan het einde van haar uiteenzetting zei Lagarde dat er geen handboek is voor hoe centrale banken te werk moeten gaan in de situatie van vandaag de dag, in het nieuwe tijdperk als het ware. ‘En dus is het onze taak dat handboek te schrijven’, voegde ze eraan toe.
Minder invloed en macht
Dat is nou précies wat koste wat kost voorkomen moet worden! Mijn bestudering van de monetaire historie, uitgemond in onder meer boeken zoals ‘Geldmoord’ en ‘Keerpunt 1971’ leidt mij tot de conclusie dat de centrale banken funest zijn geweest voor de waarde van ons geld. De les daaruit is, wat mij betreft, dat die instellingen minder invloed en macht mogen hebben in het nieuwe tijdperk en dus dat anderen en niet de centrale bankiers het handboek wat ze moeten doen en hoe in het nieuwe tijdperk moeten schrijven.
Dat zou ook te rijmen zijn met de democratie, waarin het een goed gebruik is wetgevende, uitvoerende en controlerende macht niet in één lichaam te concentreren. Op het moment is de ECB behoorlijk wetgevend bezig, hetzij formeel, via nieuwe regels, hetzij informeel via haar acties waarbij ze zich verschuilt achter onafhankelijkheid en die als een soort almachtige schild gebruikt tegen kritiek. De bank voert vervolgens dat beleid dat zij bepaalt uit naar eigen believen met onafhankelijkheid als een soort allesoverkoepelende argument dat niets of niemand de bank erop mag aanspreken.
En wat de controlerende macht betreft…de president van de ECB komt vier keer per jaar naar het economisch en monetair comité van het Europees Parlement, maar dat is meer een dagje uit dan een bijeenkomst waar die zenuwachtig van wordt. Zelfs als het comité zou concluderen dat de ECB er niets van bank, zijn er geen consequenties. Maar die conclusie zal er nooit komen, veel leden zijn er vooral op uit een selfie te maken met de ECB-president. Als ik dat vergelijk met de hoorzittingen met de Fed-voorzitter in het Amerikaanse parlement…dat is een hele andere koek.
De leiders van de eurolanden en het Europees Parlement moeten voorkomen dat de ECB het handboek over wat ze in de toekomst moet doen en hoe, schrijft!
Edin Mujagić is hoofdeconoom van OHV Vermogensbeheer en auteur van het boek ‘Keerpunt 1971’. Hij schrijft iedere laatste vrijdag van de maand voor Investment Officer een ECB Watch over het monetaire beleid van de Europese Centrale Bank.