Het was maart 2015 toen Otmar Issing, bestuurslid van de ECB van het eerste uur en ’s banks hoofdeconoom, mij een kop koffie inschonk en we, als twee oorlogsveteranen, vanaf de 60ste verdieping van de Frankfurtse Messeturm, zaten te kijken naar de rookpluimen die de skyline van Frankfurt ontsierden. Issing zag iets soortgelijks eerder, net als ik.
‘Het lijkt wel een oorlogszone’, zei hij. Issing kon het weten, hij zag zulke beelden als jongetje in de Tweede Wereldoorlog. Ik, op mijn beurt, zag hetzelfde begin jaren negentig tijdens de oorlog in mijn geboorteland, Bosnië-Herzegovina. Mijn huis en de hele wijk stonden in lichterlaaie.
Issing vond het treurig dat de euro de reden was voor die rookwolken. De euro was een munt die de Europeanen dichter bij elkaar moest brengen. En toch stonden we daar te kijken naar zwarte rook, veroorzaakt door ontevreden Europeanen die uit alle hoeken van de eurozone naar Frankfurt waren gekomen om te demonstreren. De opening van het nieuwe hoofdkantoor van de ECB was de aanleiding.
Als ECB-bestuursleden nu door het raam kijken, zien ze geen zwarte rookpluimen. Die zijn er echter wel, weliswaar deze keer in een onzichtbare vorm. De Amerikaanse handelsoorlog zorgt daarvoor. ‘Er zijn decennia waarin niets gebeurt en er zijn weken waarin decennia gebeuren’, zou Lenin gezegd hebben. De weken sinds 2 april, toen de Amerikaanse president Donald Trump een destructieve handelsoorlog in gang zette, lijken zo’n periode te zijn die gelijk staat aan enkele decennia aan gebeurtenissen.
De eerste gevolgen zijn al zichtbaar in de VS – en het zijn niet bepaald de gevolgen die Trump in het vooruitzicht stelde – en het is een kwestie van tijd voordat ook de economie van de eurozone ermee te maken krijgt. Hoe, wanneer, in welke vorm en hoe erg wordt het precies, daar is veel onzekerheid over. Maar dát die gevolgen er zullen zijn, dat staat buiten kijf.
Vandaar dat de ECB, op de achtergrond van die onzichtbare rookpluimen, deze maand besloot de rente in de eurozone voor de zevende keer op rij te kortwieken. Daarmee wil de bank de economie van de muntunie bijstaan, nu de gevolgen van het chaotische beleid van de VS voelbaar beginnen te worden. Economische vooruitzichten zijn verslechterd als gevolg van de handelsoorlog en de ECB verwacht dat in het kielzog van lagere economische groei ook de inflatie in de eurozone verder kan zakken. Luisterend naar de persconferentie na afloop, was het duidelijk dat de renteverlaging in april niet de laatste zal zijn die de ECB doorvoert. Op de financiële markten rekent men op minstens twee nieuwe verlagingen dit jaar.
Een van de gevolgen die we nu al zien in de eurozone is dat de euro sterker is geworden. Sinds begin april won de Europese munt bijna 5 procent tegenover de dollar. Dat is vrij opmerkelijk: de dollar wordt namelijk in turbulente tijden op het wereldtoneel gewoonlijk juist meer waard. Dat we nu het tegenovergestelde zien, zegt veel over hoe snel het vertrouwen in de VS afkalft.
Ik ben echter vooral benieuwd naar hoe de ECB ernaar zal kijken. Een sterke munt is namelijk te verwelkomen. Het kan wijzen op meer vertrouwen erin, maar nog belangrijker is dat een sterke munt een belangrijke bijdrage levert aan een meer veerkrachtige, innoverende en concurrerende economie. Precies wat de economie van de eurozone wil zijn. De komende tijd dus goed luisteren naar wat de ECB‘ers gaan zeggen over de recente waardestijging van de euro. In het verleden lieten ze geregeld blijken daar niet blij mee te zijn.
Ik hoop nu een ander geluid te horen. Laten we weer blijken het niet zo fijn te vinden, dan zal dat veel zeggen over hoe zij de economie van de eurozone sterker willen maken: op de theoretische, om niet te zeggen wishful thinking, Draghi-manier (zoals uiteengezet in het rapport van Mario Draghi erover) of op een bewezen manier, bijvoorbeeld de manier waarop een land als Nederland dat al decennia voor elkaar krijgt.
Edin Mujagić is econoom, beheerder van Beleggingsfonds Hoofbosch en auteur van het boek Keerpunt 1971. Hij schrijft iedere maand voor Investment Officer een ECB Watch over het monetaire beleid van de Europese Centrale Bank.