Al drie jaar presteren de ESG-beleggingen van PFZW slechter dan de ‘gewone’ aandelen in ontwikkelde en opkomende markten van het pensioenfonds. De helft van de PFZW-deelnemers wil helemaal geen ESG-beleggingen, de andere helft wil dat alleen als het weinig financiële offers kost. Dat het bestuur nu de adviesraad opheft die waarschuwde voor druk op de rendementen, getuigt van weinig respect voor deelnemers en adviseurs.
Pensioenfonds PFZW wijst graag naar de grote inzet op ESG-beleggen. De deelnemers zijn daarover verdeeld. Volgens een enquête was de helft voor ESG-beleggen onder de voorwaarde dat hun financiële offers beperkt blijven; de andere helft van de deelnemers is helemaal niet voor ESG-beleggen.
Nu blijkt de ESG-portefeuille van het pensioenfonds gemiddeld 6 procent slechter te presteren over een periode van drie jaar, dan het rendement dat de combinatie van de aandelenportefeuille ontwikkelde markten en opkomende markten (in 90/10 verhouding) heeft gehaald, zo blijkt uit de jaarverslagen van PFZW. Hoe handelt dan het management van PFZW? Drie acties zijn intussen openbaar geworden.
Actie één: PFZW en dochter PGGM hebben per 1 juli een nieuwe specialist aangetrokken voor ESG beleggen. Dat lijkt verstandig na de opvallend slechte resultaten van de afgelopen jaren, maar dan blijkt de binnenkomer, Gabrielle Krapels, afkomstig van ABP-dochter APG. Daar zijn de resultaten ook slecht – zie de kritische artikelen van Han de Jong hier op Investment Officer en op zijn blog. Mevrouw Krapels kondigde in het laatste jaarverslag van het ABP weliswaar een nieuw ESG-beleid aan, maar dan was het prudenter geweest om haar pas weg te kopen wanneer dat nieuwe beleid succes had getoond.
Actie twee: PFZW lijkt vast te houden aan het ontslag van de hoofdeconoom bij de beleggingsdochter PGGM. Het ontslag van Guy Verberne was al door de rechter geweigerd, en nu recent ook nog in hoger beroep door het Hof. Mijn oud-student van de Erasmus Universiteit Rotterdam zit met volledig salaris thuis en zou natuurlijk liever weer aan het werk gaan. Ik weet hoe hij werd gewaardeerd bij het ministerie van Financiën. Dat spoort met de uitspraak van het Hof dat PFZW en PGGM geen enkele reden konden aanvoeren waarom Verberne weg moest .
Actie drie: PFZW heeft de wetenschappelijke adviesraad opgeruimd. De ontslagen leden maakten hun zorgen daarna openbaar in economenblad ESB. De overgebleven academische specialist bij PFZW en PGGM is Dirk Schoenmaker van de EUR. Schoenmaker gaat er in mijn interpretatie vanuit dat ESG-beleggen gewoon betekent dat een pensioenfonds er een doelstelling bij neemt, maar dat er geen reden is om na te gaan of dat kosten meebrengt in termen van minder rendement en/of meer risico.
In de in 2020 gepubliceerde studie “Finance in Transition: Principles for a Positive Finance Future” met Derk Loorbach en Willem Schramade, impliceert hij dat er geen trade-off van rendement hoeft te zijn om duurzaamheid te realiseren. Hij stelt in het rapport bijvoorbeeld dat als de waarden milieu en sociaal positief zijn, dat de financiële waarde waarschijnlijk ook positief zal uitvallen. Dat staat haaks op een overzichtsstudie uit 2023 van Harrison Hong en Edward Shore. Die twee onderzoekers vonden een gemiddeld offer van 3 procent per jaar bij volledig ESG-beleggen.
Als het PFZW-bestuur meer respect had getoond voor de deelnemers, had het in een openbare discussie moeten duidelijk maken waarom het anders dacht over ESG-beleggen dan de eigen hoofdeconoom en de eigen Wetenschappelijke Adviesraad. Zo had het ook intern de discussie kunnen bevorderen, in plaats van de hoofdeconoom te ontslaan en daarmee collega’s bang te maken dat hen ook ontslag boven het hoofd hangt.
Ik hoop dat mevrouw Krapels erin slaagt om het ESG-beleid van PFZW en PGGM recht te trekken, maar de acties van het bestuur stemmen niet optimistisch.
Eduard Bomhoff is voormalig hoogleraar monetaire economie en was in het verleden bestuurder bij twee grote pensioenfondsen.