Het gebeurt niet vaak, maar nu heb ik toch echt te doen met centrale bankiers. Ze hebben pas onlangs onderkend dat ze wat betreft de inflatie de plank nogal misgeslagen hebben. En in het verlengde daarvan hebben ze zichzelf en financiële markten erop voorbereid dat het monetaire beleid zal worden verkrapt.
Medio maart zou dat wat betreft de ECB en de Fed beginnen, diverse andere centrale banken zijn hen al voorgegaan. Vervolgens breekt er in Europa een oorlog uit.
Al voor het uitbreken van die oorlog was het helder dat centrale bankiers voor de moeilijke taak stonden een smal pad te volgen. Enerzijds moeten de inflatie en de inflatieverwachtingen onder controle worden gebracht. Anderzijds moet een recessie worden vermeden. Hoeveel en hoe snel het beleid verkrapt moet worden is op voorhand moeilijk te bepalen. Helaas leent het monetaire beleid zich hier niet voor mathematische precisie.
Het pad wordt smaller
De oorlog in Oekraïne heeft dat smalle pad nog eens verder versmald. De kans dat energieprijzen verder stijgen of in ieder geval hoog blijven is zonder twijfel toegenomen. Dat zou vragen om meer actie van de centrale bankiers teneinde de inflatie onder controle te brengen.
Anderzijds zal de oorlog negatief zijn voor de economische groei en dat verhoogt het risico van een recessie. Daar komt nog bij dat de onzekerheid de volatiliteit op financiële markten zal verhogen. Onder dit soort omstandigheden is de beste optie om voorlopig maar even niets te doen. De kans dat je het verkeerde doet is op korte termijn immers toegenomen
Ook met beleggers heb ik te doen. De pandemie heeft de afgelopen jaren voor een beleggingsomgeving gezorgd die zij nog niet eerder hadden meegemaakt. En net nu het ernaar uitziet dat we de pandemie achter ons gaan laten breekt er oorlog uit in Europa. In de jaren negentig moesten beleggers weliswaar omgaan met oorlog op de Balkan, maar de huidige is toch iets anders omdat het een wereldmacht betreft die kernwapens heeft en een van de grootste producenten in de wereld is van fossiele brandstoffen.
Scenario’s
We moeten denken in scenario’s. Die variëren momenteel nogal. Het meest negatieve scenario lijkt me dat de oorlog voortduurt, veel slachtoffers eist, dat de olie- en gasprijzen nog fors en langdurig oplopen en dat Rusland de leveranties van olie en gas aan Europa vermindert of stopt. Dat scenario kenmerkt zich door hoge inflatie en recessie.
Het meest positieve scenario is dat de oorlog snel ten einde komt, olie- en gasprijzen dalen en de leveranties ongestoord verdergaan. Een dergelijke ontwikkeling kan zich voordoen als onze economische sancties effectief blijken of wanneer blijkt dat Poetin met deze oorlog zijn hand heeft overspeeld, het Russische leger met de staart tussen de benen Oekraïne moet verlaten en Poetin uiteindelijk zelf het veld zal moeten ruimen.
De gevolgen van de uiteenlopende scenario’s voor financiële markten zijn enorm en dan ligt een hoge volatiliteit in het verschiet. Afgelopen donderdag kregen aandelenmarkten harde klappen en liep de Europese gasprijs weer fors op. Mij viel daarbij op dat veilige havens weliswaar profiteerden, maar niet in een mate die je zou verwachten bij paniek onder beleggers die anticiperen op het zwartste scenario. Een dag later volgde een behoorlijk herstel op aandelenmarkten en daalde de gasprijs. Veilige havens leverden weer wat in.
Waar kwam dat herstel afgelopen vrijdag vandaan? Gaan financiële markten uit van een relatief gunstig scenario wat betreft de ontwikkeling van de oorlog? En is dat meer dan ‘wishful thinking’? Of concludeerden beleggers dat centrale banken onder de huidige omstandigheden het monetaire beleid minder zullen verkrappen dan eerder voorzien, wat positief is voor aandelen? Of is er gewoon nog altijd een overvloed aan liquiditeit en domineert de ‘buy the dip’ strategie.
Zolang de onduidelijkheid voortduurt is het raadzaam vast te houden aan de eigen beleggingsstrategie. Wees geen held, maar raak evenmin in paniek.
Han de Jong is voormalig hoofdeconoom van ABN Amro. Hij schrijft wekelijks voor Fondsnieuws over economie en markten. Meer informatie over zijn visie kunt u lezen op Crystal Clear Economics.