De daling van de inflatie die na september was ingezet is in februari ruw verstoord. Hoe krijgen we de inflatiegeest die steeds breder door de economie waart weer terug in de fles? Tja, als ik het antwoord op die vraag wist… Het is maar goed dat ik er niet verantwoordelijk voor ben. Helaas lijken degenen die er wel verantwoordelijk voor zijn er zelfs nog minder van te begrijpen.
Zo riep de ECB lang dat de hogere inflatie tijdelijk zou zijn. Die werd volgens hen veroorzaakt door problemen aan de aanbodzijde van de economie. Daar konden ze met hun beleidsinstrument, de rente, niet veel aan doen. Het rentewapen beïnvloedt immers de vraagzijde van de economie. Waarom ze vraag en aanbod toch niet beter in balans wilden brengen door de vraag met rentebeleid in te tomen is mij echt nog steeds een raadsel.
Vooral in 2020 hadden centrale banken een enorme hoeveelheid liquiditeit gecreëerd in reactie op de corona-recessie. Dat was verdedigbaar beleid. In 2021 werd dat beleid voortgezet terwijl de onevenwichtigheid tussen vraag en aanbod eerder toenam dan afnam. Konden ze niet bedenken dat de combinatie van die onevenwichtigheid en een grote hoeveelheid overliquiditeit evidente inflatierisico’s opleverde?
Toegegeven, de oorlog heeft onze inflatie een nieuwe, onvoorziene impuls gegeven. Het is echter kinderachtig, zelfs heel zielig om de oorlog als belangrijkste schuldige van het inflatieprobleem aan te wijzen.
Inmiddels zijn ze volledig overstag. De centrale bankiers bazuinen rond dat de rentestijgingen ten doel hebben een rem te zetten op de vraagzijde van de economie. Toch laat ECB-president Christine Lagarde geen gelegenheid onbenut heel tevreden, opgelucht en trots te beweren dat we niet in een recessie belanden. Ze is kennelijk overtuigd dat de ECB een Goudlokje-scenario heeft bewerkstelligd. De vraag lijkt mij hoe snel je dan de inflatie naar beneden krijgt.
DNB-president Klaas Knot heeft juist betoogd dat een recessie voor Nederland niet zo erg is. Hij lijkt er eigenlijk wel een voorstander van te zijn want een beetje recessie ontspant de arbeidsmarkt. Hoe werkt dat precies? Is een licht hogere werkloosheid voldoende om de inflatie eronder te krijgen? Of zou de werkloosheid juist stevig moeten stijgen?
Knot pleit ook voor loonstijgingen van 5-7 procent, mede om het looninkomen tenminste op peil te houden ten opzichte van het winst- en overig inkomen in onze economie. In recente CAO’s zien we zulke loonstijgingen terug, in veel gevallen zelfs hogere. Toch vind ik het voor een centrale bankier die bekend staat als havik een wonderlijk pleidooi.
Loonstijgingen van 5-7 procent zullen zeker bijdragen aan verdere prijsstijgingen want ze gaan ver boven de productiviteitsstijging uit. Hoe kun je nou voor forse loonstijgingen pleiten als je tegelijk met je rentebeleid probeert de vraag af te remmen? De hoofdtaak van de centrale bank is het bewerkstelligen van prijsstabiliteit. DNB en de ECB hebben zich daarnaast al met verve op duurzaamheid geworpen en nu lijkt DNB zich ook nog met de inkomensverdeling te willen bemoeien.
Er wordt vaak gesproken over het gevaar van een loon-prijsspiraal. Dat lijkt me met zulke loonstijgingen niet een gevaar, maar realiteit. De gedachte van Knot zal wel zijn dat de schok voor reële inkomens zo groot is geweest dat hij wil mikken op een loon-prijsspiraal die langzaam uitdooft. Zo kan de pijn worden verzacht en zal de inflatie toch geleidelijk dalen.
Bron: Federal Reserve of Atlanta, AWVN
Inmiddels is er een wonderlijk verschil te constateren tussen de loonstijging bij ons en die in de VS. De maatstaven die ik in de bovenstaande grafiek heb afgebeeld zijn wellicht niet helemaal vergelijkbaar. Toch is het markant dat de loonstijging in de VS al een half jaar afzwakt terwijl die bij ons blijft versnellen. Bedenk daarbij dat de afgebeelde Nederlandse maatstaf vooral iets over de toekomst zegt en die van de VS ‘achteromkijkt’.
Onze inflatiecijfers gaan de komende maanden fors dalen. Dat komt vooral door basiseffecten, maar toch. Tegelijkertijd versnelt de loonstijging en zijn er allerlei koopkracht ondersteunende maatregelen van kracht. Dat zou zomaar kunnen leiden tot een behoorlijke bestedingsgroei. Als de ECB die wil intomen, moet de rente nog een stuk verder omhoog.
Han de Jong is voormalig hoofdeconoom van ABN Amro. Hij schrijft wekelijks voor Investment Officer over economie en markten. Meer informatie over zijn visie kunt u lezen op Crystal Clear Economics.