In het erratische en soms ronduit bizarre leiderschap in de VS zien veel mensen in mijn omgeving een mooie kans voor Europa om op te stomen in de vaart der volkeren. We ambiëren strategische autonomie en ‘en passant’ kan de euro de dollar naar de kroon steken als de belangrijkste sleutelvaluta in de wereld.
Bij sommigen meen ik zelfs een euforisch optimisme over de toekomst van Europa te bespeuren. Europese aandelenbeurzen doen het dit jaar aanzienlijk beter dan de Amerikaanse; dat is geen toeval, menen zij. Beleggingen in de VS worden verruild voor Europese.
Ik hoop dat ze gelijk hebben. Echt, ik zou niets liever willen. Toch ben ik sceptisch. Het is opmerkelijk dat het kennelijk hervonden optimisme over Europa niet zozeer steunt op spectaculaire beleidsinitiatieven of innovatieve ontwikkelingen in eigen huis, maar op de visie dat de Amerikanen zichzelf onder Trump op een onwaarschijnlijke manier onbedoeld in de voet schieten.
Meer schuld: een bron van zorg en zegen tegelijk
Een andere basis voor het optimisme is Duitsland en dan vooral de versoepelde begrotingsregels. Al jaren lees ik dat het schuldenniveau wereldwijd een bron van zorg is. Als ook Duitsland zich dieper in de schuld wil steken zou dat opeens een oplossing voor veel problemen zijn. Voorwaar, een wonderlijke draai in het denken.
Toegegeven, de Duitse overheid heeft sterke schouders en zal niet bezwijken onder een hogere schuldenlast. Maar landen met een hoge staatsschuld zijn bepaald niet altijd toonbeelden van dynamische economieën. Vorige week publiceerde de Oeso een rapport over de Duitse economie. Het is een litanie van wat er aan schort. Als je alle beleidsaanbevelingen doorleest vraag je je af wat er eigenlijk goed gaat bij onze oosterburen. Er is in ieder geval veel ruimte voor verbetering, laten we het daar maar op houden.
De discussie over de rol van de euro als alternatief voor de dollar als belangrijkste sleutelvaluta in de wereld heeft mij ook verbaasd. De pleitbezorgers zien de recente verlaging door S&P van de kredietwaardigheidsstatus van de VS als een mooie aanleiding. Kennelijk is het feit dat de mediane rating van EU-landen nog twee stapjes lager is in de systematiek van S&P dan de nu verlaagde rating van de VS geen relevante overweging.
Evenmin relevant lijkt het feit dat de euro niet de munt is van een land met een eigen regering, maar de gemeenschappelijke munt van twintig bij voortduring bekvechtende landen. De vrees voor het uiteenvallen van de euro ligt nog niet zo lang achter ons. Er wordt verder gezegd dat onze kapitaalmarktrente zal dalen door de extra vraag naar euro’s, waardoor de Europese overheden goedkoper kunnen lenen. Misschien is dat zo, maar momenteel is onze kapitaalmarktrente al een stuk lager dan de Amerikaanse. Als de status van belangrijkste sleutelvaluta de rente al zou drukken dan zal die de wisselkoers juist omhoogduwen. Dat is niet altijd gunstig.
Tanend respect
Ik heb in de tijd dat ik bij ABN Amro werkte veel in Azië gereisd. Rond de introductie van de euro waren Aziatische beleggers zeer geïnteresseerd in wat er allemaal gebeurde. In de twintig jaar daarna heb ik de interesse in, en het respect voor, de Europese economie in Azië gestaag zien verminderen. Je ziet nu ook dat de teruggang van het aandeel dat de dollar uitmaakt van de mondiale valutareserves niet wordt opgevuld door de euro maar door goud.
We streven naar strategische autonomie, maar de laatste twintig jaar heeft ons energiebeleid ertoe geleid dat onze zelfvoorzieningsgraad in olie en gas alleen maar is gedaald, terwijl die van de VS juist spectaculair is gestegen. Zij zijn nu ongeveer zelfvoorzienend. In gas zelfs meer dan dat.
We willen tevens minder afhankelijk worden van de grote Amerikaanse techbedrijven. Wat zij kunnen, kunnen we zelf ook wel. Waarom vraagt niemand zich af waarom alle grote techbedrijven Amerikaans zijn en niet Europees?
Natuurlijk, ik moet niet overdreven negatief doen over de Europese economie. Maar ik zie dat velen de Amerikaanse economie afschrijven door toedoen van het beleid van Trump. Hier past een variant op Mark Twain: ‘The reports of the demise of the US economy are greatly exaggerated’.
Han de Jong is voormalig hoofdeconoom van ABN Amro. Hij schrijft wekelijks voor Investment Officer over economie en markten. Meer informatie over zijn visie kunt u lezen op Crystal Clear Economics.