Vorige week vrijdag verscheen er een rapport van de Federal Reserve over de val van Silicon Valley Bank. Het management en interne toezicht van de bank heeft gefaald, de toezichthouders hebben gefaald en de deregulering onder Trump heeft het mogelijk gemaakt, aldus de Fed.
De laatste constatering is in het huidige gepolariseerde Amerika controversieel, ook omdat de Fed zelf stelt dat strengere regelgeving dit mogelijk niet had kunnen voorkomen. Wel is het zo dat onder de oude regels van voor 2019 er meer koersverliezen tussentijds zouden zijn gerealiseerd, nu bleven dat papieren verliezen.
Maar een bank heeft nu eenmaal altijd een slechte balans en het eerder realiseren van verliezen schiet dan ook niet veel op. Inmiddels zijn we alweer bij de vijfde bank die gered moet worden. Na Silvergate, Signature Bank, Silicon Valley Bank, Credit Suisse werd met veel moeite maandag First Republic Bank gered, wel door een rekening van 13 miljard dollar bij de belastingbetaler neer te leggen.
Allemaal unieke gevallen volgens de autoriteiten, als zijn er die een patroon beginnen te herkennen. De uitdaging is om het volgende unieke geval te vinden. Wat deze banken min of meer gemeen hebben, is een relatief groot percentage onverzekerde deposito’s, een geconcentreerde portefeuille, gevoelig voor berichtgeving in social media en slecht management.
First Republic
Wat dat laatste betreft mag First Republic ook vergeleken worden met Bed, Bath & Beyond. Dat is geen bank, maar het omvallen van dat bedrijf werd veroorzaakt door dezelfde prikkels voor het management die ook bij Silicon Valley Bank een rol speelde. Voor de liefhebbers, zet het nummer ‘Ut mos Groter’ van Andre Manuel maar eens op.
Meer regelgeving lijkt een beproefde oplossing, maar al die regels zorgen er alleen maar voor dat het financiële verkeer veel duurder is geworden en dat schaduwbankieren het wint van het traditionele bankieren. Bankiers moeten inmiddels aan meer regels voldoen dan de gemiddelde ambtenaar en daar gaat de dienstverlening echt niet van op vooruit. Bovendien was iedereen er toch over eens dat banken niet zo groot mochten worden dat ze daardoor het systeem in gevaar kunnen brengen.
Als een bank fouten heeft gemaakt, dan moeten aandeelhouders en de financiers – liefst in de juiste volgorde – bloeden. Nu heeft Zwitserland met de combinatie van UBS en Credit Suisse een bank met een balanstotaal dat twee keer zo groot is als de economie, als de onderliggende waarde van het derivatenboek wordt meegenomen zelfs 40 keer zo groot. First Republic wordt ondergebracht bij JP Morgan, Met een balans van bijna 4 biljoen dollar de grootste bank van de Verenigde Staten. Wat dat betreft wordt nu de kiem gelegd voor een nog veel grotere crisis.
Sterke stijging van de rente
Er zijn ongetwijfeld nog veel meer verklaringen te bedenken voor het omvallen van deze vijf banken, maar er is maar één verklaring die voor alle vijf opgaat: zonder de sterke stijging van de rente waren deze banken niet omgevallen. Door de rentestijging gingen spaarders op zoek naar het beter renderende alternatief van een geldmarktfonds. Die spaarders zijn initieel niet vertrokken omdat ze het niet vertrouwden, maar omdat ze elders een betere rente konden krijgen.
En dat proces is nog niet ten einde, het gat tussen de spaarrente en de vergoeding op geldmarktfondsen is nog altijd hoog. De spaarrente moet omhoog, anders vertrekken nog meer spaarders en moeten er nog meer verliezen worden genomen. Het zorgt er ook voor dat er minder nieuw krediet wordt verstrekt en dat de rentemarge van banken snel kleiner wordt. Bovendien is het probleem voor wat betreft de activa niet alleen de in waarde gedaalde staatsobligaties, ook op het gebied van de financiering van commercieel vastgoed zitten er de nodige verliezen aan te komen.
Ondanks de gedaalde koersen is dit nog niet het moment de aandelen van banken te kopen. Ook bedrijven met grote schulden die op korte termijn moeten worden geherfinancierd vormen in dit opzicht een risico. Dat verklaart mede de recent sterke performance van Big Tech-bedrijven. Veel van die bedrijven hebben geen schulden, maar wel hoge verdedigbare marges. Ze worden steeds vaker gezien als veilige havens, als bedrijven die de storm kunnen doorstaan en waar het uiteindelijk wel weer goed komt.
Trump
Het is iets te gemakkelijk om Trump de schuld te geven van de bankencrisis. Gelet op de aanpak om tegenwoordig iedereen maar te redden, zou het ook wel eens goed zijn om met minder regels meer marktwerking toe te staan. De markt lijkt tot op heden in ieder geval prima in staat om de zwakke broeders aan te wijzen. Beter een robuust financieel systeem, dan een zwakke sector die met wet- en regelgeving overeind moet worden gehouden.
Han Dieperink is chief investment strategist bij Auréus Vermogensbeheer. Hij was eerder in zijn loopbaan chief investment officer van Rabobank en Schretlen & Co. Zijn bijdragen op Investment Officer verschijnen op dinsdag.