Er zijn tekorten op de arbeidsmarkt. Daarvoor zijn diverse verklaringen, onder andere doordat er sinds 2019 tot medio dit jaar 50.000 banen (10 procent) bij de overheid zijn bijgekomen. Dat is overigens niet terug te zien in de kwaliteit van de zorg of het onderwijs.
Door de energietransitie en de klimaatverandering gaat het vooral om extra mensen voor de ontwikkeling van beleid, bestemmingsplanprocedures en vergunningverlening. Dat zijn ambtenaren op het gebied van ICT, beleidsadvies, specialisten op het gebied van ruimtelijke ordening, bouwkunde, HR en beveiliging, maar ook juristen en financieel specialisten.
Maar ook buiten de overheid zijn steeds meer werknemers bezig met overheidstaken. De gemiddelde medewerker van een bank heeft tegenwoordig met meer regels te maken dan de gemiddelde ambtenaar. Vooral voor de zogenaamde poortwachtersfunctie is veel personeel vereist. Meer dan 10 procent van het personeel is bezig met het opsporen van witwassen (anti-money laundering of AML), de ken-uw-klant regels (Know Your Customer of KYC) en de Customer Due Diligence (CDD). Het is veelal saai en geestdodend werk, iets dat veel beter kan worden gedaan door een slim algoritme of een robot. Klanten screenen op basis van kunstmatige intelligentie en data-analyses is de toekomst.
Crimineel
Het probleem van de huidige werkwijze in de poortwachtersfunctie is dat een crimineel er alles aan doet om niet gepakt te worden. Dat betekent dat er voortdurend moet worden doorgevraagd, tot ver voorbij de grens van wat maatschappelijk acceptabel is. Waar slimmeriken denken dat ze zich kunnen beroepen op een wettelijke bewaartermijn van zeven jaar, worden er gerust documenten van vele tientallen jaren terug opgevraagd. Vrijwel niemand die zoiets nog heeft bewaard. Eigenlijk is de persoon die dergelijke documenten nog wel kan overhandigen meteen verdacht, want juist bij criminelen klopt het complete dossier.
In dit kader is het voordeel van gebruik van kunstmatige intelligentie en data-analyses dat ongebruikelijke patronen veel sneller kunnen worden opgespoord. Beter dan steeds weer de vele bladzijden van de Google zoekmachine uitprinten. Bovendien zijn de mensen die bezig zijn met de poortwachtersfunctie zowel bij klanten als het overige bancaire personeel bepaald niet geliefd. Toch is het helaas noodzakelijk, want er wordt nog altijd 16 miljard euro per jaar witgewassen in Nederland. Er zijn slimmere oplossingen denkbaar, maar voorlopig lijkt dat nog toekomstmuziek.
Het nieuws
Toen al die mensen die bezig zijn met deze taak afgelopen maandag aan het werk gingen, werden ze niet echt gemotiveerd door het nieuws. Eerst kwam het bericht dat zo’n vijftig leden van de Tweede Kamer waaronder drie fractievoorzitters, in strijd met de wet, verzuimd hebben om hun neveninkomsten op te geven. Maar liefst negentig parlementariërs hebben dit jaar de deadline om bijverdiensten te melden niet gehaald. Omdat daar de afgelopen tijd veel over gezegd en geschreven is, is dat een erg hoog getal.
Het volgende nieuwsitem ging over het oppakken van vier medewerkers van het Europese parlement door de politie van Brussel. Ze worden er van verdacht steekpenningen te hebben aangenomen om zo beslissingen in het Europees Parlement in het voordeel van in dit geval Qatar uit te leggen. Bij huiszoekingen zou 500.000 euro aan contant geld in beslag zijn genomen. Juist Nederlandse en Europese politici die bij uitstek het goede voorbeeld moeten geven, gaan nu voor de bijl. De CDD’er vraagt zich moedeloos af in wat voor een wereld hij of zij is beland. Straks moet een politicus als bewijs van goed gedrag eerst maar eens aantonen dat hij of zij een bankrekening heeft.
Verdacht, tenzij
Het monitoren van klanten en van transacties is belangrijk geworden omdat steeds meer mensen online zijn gaan bankieren. Helaas dreigen veel ondernemers de dupe te worden van de vaak rigide regelgeving met banken in de rol van gedelegeerd rechter. Uitgangspunt lijkt te zijn dat alle ondernemers verdacht zijn, tenzij. In het geval van de Tweede Kamer en mogelijk ook het Europese Parlement zou zo’n uitgangspunt niet eens zo gek zijn.
Verder frustreert het huidige beleid het economisch verkeer. Dit gaat ten koste van de economische groei en de werkgelegenheid. Het zorgt voor onzekerheid, zeker in de risicovolle branches. Wat vandaag nog mag volgens de banken, kan morgen door hen als risicovol worden beschouwd. Er moet steeds meer moeite worden gedaan om een bankrekening te openen en reken er op dat de hoge kosten die gepaard gaan met deze opsporingsfunctie steeds meer worden afgewenteld. Naast die hoge kosten zullen uiteindelijk ook de hoge boetes uit het verleden door de klant moeten worden betaald. Gelet op het grote maatschappelijke belang van een bankrekening is de bestrijding van financieel economische criminaliteit uiteindelijk een overheidstaak die de rol van bank en overstijgt.
Han Dieperink is chief investment strategist bij Auréus Vermogensbeheer. Hij was eerder in zijn loopbaan chief investment officer van Rabobank en Schretlen & Co. Zijn bijdragen op Investment Officer verschijnen op dinsdag.