Volgens de statistiek is september de slechtste maand van het jaar voor de aandelenmarkt. Nu is de beleggingswereld dol op dergelijke anomalieën, al was het maar omdat er met zoiets geld valt te verdienen. Het vervelende is alleen dat wanneer maar genoeg mensen inspelen op zo’n anomalie, de anomalie zal verdwijnen.
Verder is het natuurlijk interessant om te weten waardoor zo’n anomalie wordt veroorzaakt. Volgens een recent artikel in de Journal of Financial and Quantitative Analytics komt dit onder andere door een aandoening genaamd Seasonal Affective Disorder (SAD). De gemoedstoestand van mensen raakt onder invloed van de wisseling van de seizoenen verstoord. Dat kan variëren van een licht vermoeid gevoel tot een zware depressie. De belangrijkste oorzaak is een gebrek aan (zon)licht waardoor zeer waarschijnlijk het serotoninegehalte uit balans raakt. Deze neurotransmitter regelt het gevoel van welbevinden.
Een oud-collega van mij was altijd bijzonder gebiologeerd door het vallen van de bladeren en de invloed daarvan op de beurs. Bladeren vallen van bomen op het moment dat de dagen korter en kouder worden. Daarbij speelt licht dus ook een belangrijke rol. Meteorologisch is de herfst per 1 september begonnen, maar desondanks is het in Nederland voorlopig nog volop zomer. Wat dat betreft zou het feest op de aandelenmarkt dit jaar nog even moeten aanhouden, maar het is wel bijzondere beurs dit jaar. Het is namelijk een jaar waarin de onderliggende fundamenten geen rol lijken te spelen. Waardering, liquiditeit, economische groei, het lijkt er allemaal niet meer toe te doen. De waardering stijgt, terwijl ook de rente stijgt. De geldhoeveelheid krimpt, terwijl markten stijgen en ondanks de economische groei stijgen de winsten niet. Het is vooral het jaar voor thematisch beleggen, beleggen op basis van een narratief, in dit geval het narratief van generatieve kunstmatige intelligentie.
Automatisering van de menselijke denkkracht
Nu is kunstmatige intelligentie in potentie veel groter dan bijvoorbeeld de komst van het internet of de komst van de iPhone. Waar in de tweede industriële revolutie de menselijke spierkracht werd geautomatiseerd, zijn we nu bezig met de automatisering van de menselijke denkkracht. Waar de tweede industriële revolutie zorgde voor ongekende productiviteitswinsten bij het maken van producten, kan kunstmatige intelligentie zowel bij de productie als in de dienstensector veel grotere productiviteitswinsten boeken.
Kunstmatige intelligentie geeft robots leven, maar onderschat vooral niet de onzichtbare kracht in allerlei processen in de dienstverlening. Denk vooral niet dat het blijft bij eenvoudige taakjes. Zo kan ChatGPT 4 uitstekend programmeren in Python, al zal voorlopig de menselijke creativiteit en het kritische denkvermogen van mensen nodig zijn bij complexe applicaties. Niet minder mensen dus, maar wel veel meer output. Net als in de industriële revolutie kunnen de prijzen van die output hierdoor omlaag.
Nu is het 2023 ook het jaar van de desinflatie en mogelijk speelt kunstmatige intelligentie daarin nu al een rol. Het is namelijk de oplossing voor de krapte op de arbeidsmarkt. In de Verenigde Staten daalt het aantal vacatures en daarmee lijkt niets meer een renteverlaging door de Fed in de weg te staan. Toch is er nog een andere anomalie die dit jaar blijft knagen aan de gemoedsrust van beleggers. Hogere rentes en hogere waarderingen op de aandelenmarkt vormen geen goede combinatie. Het is ook een combinatie die niet zo vaak voorkomt. Denk aan jaren als 1987, 1998 en 2018. Allemaal jaren waarin ook sprake was van een correctie in het najaar, na een goede beurs in de eerste acht maanden van het jaar. Een correctie waarin ook het beleid van centrale banken een grote rol speelde.
Dat dreigt ook dit keer te gebeuren. Zoals het er nu naar uitziet zal de Amerikaanse centrale bank in maart volgend jaar beginnen met het verlagen van de rente. Het risico bestaat dat het verkrappende beleid al voor die tijd zorgt voor een financieel ongeluk waardoor centrale banken, net als in 1987, 1998 en 2018, worden gedwongen om in te grijpen. Juist op het moment dat de bladeren beginnen te vallen.
Han Dieperink is chief investment strategist bij Auréus Vermogensbeheer. Hij was eerder in zijn loopbaan chief investment officer van Rabobank en Schretlen & Co. Zijn bijdragen op Investment Officer verschijnen op dinsdag.