Deze week werd bekendgemaakt dat het Duitse consumentenvertrouwen is gedaald tot het laagste niveau ooit. Niet eerder waren Duitse consumenten zo negatief over de economie en over hun financiële vooruitzichten. En Duitsland staat niet alleen.
Verre van. Ook in de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Nederland, bereikte het consumentenvertrouwen onlangs een historisch dieptepunt. Het extreem negatieve sentiment onder consumenten is een mondiaal phenomeen dat wordt veroorzaakt door een ander mondial phenomeen, extreem hoge inflatie.
Het valt wel mee, toch?
Toch verschijnen er nog regelmatig commentaren dat de consumentenbestedingen niet echt te lijden hebben onder het negatieve sentiment. Maar die constatering is mijns inziens niet juist. Een drietal redenen waarom ik dat denk:
Ten eerste, kijkend naar de meest recente bestedingscijfers, dan lijkt de draai ingezet. Zo daalden de Amerikaanse detailhandelsverkopen in mei, het laatst-gerapporteerde cijfer, met 0,3 procent. In andere landen zagen we ook een daling.
Ten tweede, veel bestedingscijfers zijn nominaal. Er is geen correctie gemaakt voor de torenhoge inflatie die de nominale cijfers kunstmatig omhoog duwt. Als we kijken naar reële cijfers ziet het plaatje er al een stuk minder rooskleurig uit. Over de afgelopen twaalf maanden zijn de reële detailhandelsverkopen in zowel de Eurozone als de Verenigde Staten niet gegroeid of zelfs licht gedaald. En aangezien het de reële detaihandelsverkopen zijn die er toe doen voor de reële BBP-groei, is er vrijwel geen groeibijdrage van de consument.
Ten derde, de redelijke groei van de nominale detailhandelsverkopen in de voorgaande maanden wordt verklaard door twee factoren: 1) een daling van spaargelden en 2) een stijging van credit-card schulden.
Spaartegoeden geen wondermiddel
Beide ontwikkelingen zijn niet houdbaar op de langere termijn. Als spaargeld op is, houden de bestedingen ook op. Ik ben ook niet zo’n grote fan van de gedachte dat de excess savings – de spaargelden overgehouden uit de COVID tijd – de bestedingen overeind houden. Huishoudens met lagere inkomens zijn simpelweg al door hun spaargeld heen als gevolg van de extreem hoge inflatie. En aangezien je niet kunt verwachten dat huishoudens met hoge inkomens ineens twee keer zoveel gaan eten of twee keer zoveel kleren gaan kopen, is de scheefheid in spaartegoeden een reden om geen wonderen te verwachten.
Recessiegevaar
Ook al is de relatie tussen consumentenvertrouwen en consumentenbestedingen op de heel korte termijn niet sterk, wanneer het sentiment gedurende een langere periode hard daalt, neemt de kans op een plotseling bestedingsstop toe. Ik sluit niet uit dat we dit ergens de komende maanden of kwartalen zien gebeuren. In de meeste gevallen is de recessie dan meteen daar. Dit scenario is niet volledig ingeprijsd in de aandelenmarkten of andere risicovolle beleggingen.
Jeroen Blokland is oprichter van True Insights, een platform dat onafhankelijke research biedt om gediversifieerde multi-asset portefeuilles samen te stellen. Blokland was laatstelijk hoofd multi-assets bij Robeco. Zijn “grafiek van de week” verschijnt iedere donderdag op Investment Officer.