De inval van Rusland bemoeilijkt de bestrijding van de inflatiedruk door centrale banken. Oplopende grondstoffenprijzen drukken op de inflatie in de VS en Europa. Ook de remmende effecten van het conflict op het economisch herstel nemen toe, maar ‘een stagflatiescenario lijkt vooralsnog prematuur’, zeggen beleggingsstrategen tegenover Fondsnieuws.
Centrale banken waren wereldwijd klaargestoomd voor de strijd tegen de inflatie en rekenden tegelijkertijd op een aanhoudend sterke economische groei. Maar nu kunnen zij de groei zien teruglopen terwijl de prijzen blijven stijgen, een dilemma dat niet gemakkelijk kan worden opgelost met standaard monetaire beleidsstrategieën.
Het risico op aanhoudende inflatie en stagnerende groei neemt toe. Desondanks, lijkt een herhaling van het stagflatiescenario zoals in de jaren 70, vooralsnog afwendbaar.
‘Stagflatie kent twee varianten’
Lukas Daalder, strateeg bij BlackRock, vraagt zich sterk af of de ECB zal kiezen voor agressievere monetaire verkrapping in het geval van deze tijdelijke schok. ‘Schnabel van de ECB heeft onlangs al laten doorschemeren niet te verwachten dat het Oekraïne-conflict tot een verscherping van het beleid zou gaan leiden’, aldus Daalder.
De inflatieverwachtingen voor de komende tien jaar - die staan nu net boven de 2 procent voor de Eurozone - zijn volgens hem ‘niet bepaald alarmerend’.
Daalder vindt een stagflatiescenario prematuur aanvoelen. Hij maakt daarbij het onderscheid tussen één kwartaal van negatieve groei gecombineerd met oplopende inflatie - strikt genomen, stagflatie - of een langdurige periode van lage of negatieve groei en oplopende inflatie zoals in de jaren 70.
‘Die eerste variant is zeker niet uit te sluiten, zeker als Rusland de gaskraan dichtdraait. In hoeverre dat echter een lang en blijvend probleem zal worden voor financiële markten kun je je afvragen: in het eerste kwartaal van 2021 was er bijvoorbeeld ook sprake van deze vorm van stagflatie. Heeft dat indertijd een grote rol op financiële markten gespeeld? Nee.’
Vraagtekens bij aanhoudende inflatie
De tweede variant is volgens Daalder wel degelijk bedreigend voor financiële markten, aangezien het centrale banken voor een dilemma plaatst: rente verhogen om de inflatie te beteugelen of rente verlagen om de groeiafzwakking tegen te gaan?
‘Het punt hierbij is alleen dat je voortdurende prijsstijgingen nodig hebt om het inflatieonderdeel van het stagflatiescenario levend te houden. Hoewel dat mogelijk is, lijkt het momenteel eerder om een eenmalige, doch forse, prijsstijging van de prijs van energie te gaan, waarmee je dus vraagtekens kunt plaatsen bij het blijvende karakter van inflatie’, aldus Daalder.
Wim Barentsen, hoofdstrateeg bij Achmea IM, houdt een slag om de arm. Volgens hem zullen de prijzen van energiegrondstoffen sterk stijgen en voor langere tijd op een hoog niveau blijven liggen als Rusland de gaskraan dichtdraait.
‘Een deel van de productiecapaciteit zal dan stilvallen. Dit scenario is te vergelijken met een stagflatieschok zoals de oliecrisis van 1973. De economische en financiële schade van een dergelijke stagflatieschok is groot en zal wereldwijd voelbaar zijn. Een grote handelsoorlog is nu niet aan de orde, maar het is een andere factor die kan leiden tot stagflatie.’
‘ECB kan weinig doen’
Olaf van den Heuvel, CIO bij Aegon Asset Management, ziet dat de economische risico’s door het conflict zijn verhoogd en dat de groei afremt. ‘Het verkrappen van het monetair beleid kan nog wel, maar wij achten het onmogelijk dat de rente wordt verhoogd.’
‘Onder normale omstandigheden kan een centrale bank de inflatie vanuit de vraagkant van de economie goed afremmen met rentestanden. Nu is er sprake van een externe schok, dus de ECB kan rentes verhogen of verlagen maar dat instrument werkt nu niet. Er komt dan geen druppel extra olie ons land binnen’, aldus van den Heuvel. ‘De hele samenleving krijgt een tik als de olie- en gasprijzen omhoog gaan, dat remt de economie vanzelf al. Daar hoeft de ECB niets meer voor te doen.’
Wat betreft olie is het probleem overigens niet zo groot, zegt van den Heuvel. De olieprijsschok is volgens hem van korte duur. ‘De prijs is nu hoog, maar die zal naar zijn “magische” langetermijn gemiddelde van 65 dollar per vat dalen. Dat is het niveau waarop schalieproducten winstgevend worden. De olieproductie zal op gang komen uit andere delen van de wereld, zoals de VS.’
De prijsschok op de gasmarkt daarentegen is problematischer, stelt van den Heuvel. ‘Gas is veel moeilijker te vervoeren, dus daar zal de prijs zeker oplopen en die schok is niet van korte duur.’
Bescherming in de portefeuille
De meeste beleggingscategorieën gedijen slecht in een omgeving van lagere groei en hogere inflatie. Index linked bonds (ILB) en grondstofbeleggingen, waaronder energie en goud, vormen hierop een uitzondering. Via deze beleggingen kan een portefeuille minder gevoelig worden gemaakt voor een stagflatieschok’, aldus Barentsen (Achmea IM).
Van den Heuvel (Aegon AM) zegt weinig te hebben aangepast in de portefeuilles. ‘We zaten relatief voorzichtig gepositioneerd, maar de impact is desalniettemin pijnlijk. We zaten links en rechts gepositioneerd voor oplopende rente maar daar hebben we de posities aangepast.’