In de VS klinkt zelfgenoegzaamheid over Europa, maar hoe houdbaar is die bravoure? Schulden vormen de motor van Amerika’s dominantie, maar zelfs die kent zijn grenzen. Er heerst een illusie van onaantastbaarheid in de Verenigde Staten.
Net buiten Manhattan branden twee private-equitybeleggers en een McKinsey-consultant Europa af. De New Yorkers – nog geen dertig – zagen het uiteraard allang aankomen: ‘Een economie draait niet op toeristen en bureaucraten. Waarom word jij eigenlijk niet gewoon een Amerikaan?’ vragen ze uw verslaggever.
Toegegeven, Europa is niet in topvorm. De euro verzwakt, de aandelenmarkten lopen achter en hervormingen blijven uit. Zelfs ECB-president Christine Lagarde erkende vorige week in Parijs dat Europa ‘achterop is geraakt’. Volgens haar is innovatie en geopolitieke wendbaarheid cruciaal om de welvaart en het sociale model te behouden.
Het Amerikaanse gezelschap in New York ziet het somber in met die hervormingen: ‘Europeanen zijn lui, weten niks van geld en verstaan elkaar nauwelijks’, zegt een van de private-equitymannen. Maar terwijl de Amerikanen Europa afdoen als lui en verdeeld, verbergen hun eigen schuldenbergen een minstens zo grote kwetsbaarheid.
Volgens Raphael Gallardo, hoofdeconoom van Carmignac, zorgt de zwakte van Europa voor een illusie van onaantastbaarheid in de Verenigde Staten. Volgens hem houdt Amerika zichzelf overeind met groeiende schulden. Als dat misgaat, kan het beeld onmiddellijk kantelen, legt hij uit tegenover Investment Officer.
Innovatie op schuld
Deze week nam de Amerikaanse staatsschuld de kaap van 36.000 miljard dollar. Van elke 5 dollar die de overheid uitgeeft, wordt er eentje besteed aan het terugbetalen van investeerders voor geleend geld.
Het begrotingstekort wordt geschat op meer dan 6 procent van het bbp per jaar voor de komende tien jaar, terwijl het langetermijngemiddelde minder dan 3 procent is. De enige andere geavanceerde economie die wordt gevolgd door het Internationaal Monetair Fonds met een hoger tekort ten opzichte van het bbp in 2024 dan de VS is Israël.
Scott Bessent, de nieuwe minister van Financiën, staat dan ook voor een zware taak. Zijn eerste opdrachten: het schuldenplafond aanpakken en het verlengen van Trumps belastingverlagingen uit 2017. Volgens het Comité voor een Verantwoordelijke Federale Begroting kunnen deze plannen de staatsschuld met nog eens 8.000 miljard dollar verhogen.
‘De Amerikaanse financiën bevinden zich in wat wij noemen een sneeuwbaleffect,’ waarschuwt Gallardo. ‘Stijgende rentes verergeren de schuldenspiraal. Het risico is dat we plotseling een omslag zien van een “goed” evenwicht naar een “slecht” evenwicht, waarin investeerders hun vertrouwen verliezen. Zoals Mark Twain zei: faillissement gebeurt “geleidelijk, en dan heel plotseling”.’
Rentes blijven hoog
Dat de rentes hoog zullen blijven, blijkt deels uit Bessents voorstel voor de uitgifte van ultra-lange schatkistobligaties met een looptijd van vijftig of zelfs honderd jaar. ‘Dat is een statement’, zegt Althea Spinozzi, hoofd vastrentende waarden bij Saxo.
‘Als Bessent geloofde dat de rente zou dalen, zou de logische stap zijn om vast te houden aan kortlopende schuld en later te herfinancieren en de looptijd te verlengen tegen goedkopere tarieven. In plaats daarvan suggereert zijn focus op ultra-lange obligaties dat hij gelooft dat de rente waarschijnlijk zal blijven waar hij is of zelfs zal stijgen’, aldus Spinozzi in een bericht aan klanten.
Een dreigende omslag
Hogere rentes maken het moeilijker om investeringen te financieren, wat innovatie en economische groei remt. Sectoren zoals technologie en vastgoed, die afhankelijk zijn van goedkoop kapitaal, zouden het zwaarst worden getroffen. Volgens Gallardo vormt dit ook een bedreiging voor de waardering van particuliere activa, zoals vastgoed en megacaps in de technologiesector.
‘Als de financiële markten onrustig worden, zal de Fed waarschijnlijk ingrijpen om de schade te beperken, maar een blijvende steunoperatie door de centrale bank zou de onafhankelijkheid van de Fed onder druk zetten’, zegt Mark Sobel, voorzitter van de Amerikaanse afdeling van denktank Omfif en voormalig langdurig ambtenaar van het Amerikaanse ministerie van Financiën. ‘In dat geval zou Bessent gevangen kunnen raken tussen een veeleisende president en een centrale bank die zich verzet tegen inflatoire politieke beslissingen.’
Gallardo voegt toe: ‘Ik denk dat obligatiebeleggers de begrotingsplannen van de volgende regering nauwlettend zullen volgen. Ze zoeken naar tekenen dat de schulden op een bepaald moment – in de niet al te verre toekomst – kunnen worden beteugeld.’
Ook Spinozzi is van mening dat er door buitenlanders alternatieven voor Amerikaanse staatsobligaties gezocht zullen gaan worden als het Amerikaanse beleid wordt gezien als ‘een instrument voor negatieve reële rentetarieven of financiële repressie’. Een serieus alternatief is er volgens haar nog niet.
Eerder leidden twijfels over de fiscale houdbaarheid van de VS al tot de verlaging van de AAA-kredietwaardering naar AA+ status door S&P in 2011. Vorig jaar volgde kredietbeoordelaar Fitch dat voorbeeld. Markten reageerden beide keren nauwelijks op deze formele waarschuwingen.
Veel asset managers zijn het er inmiddels over eens dat het niet langer een kwestie is van óf, maar wanneer de markt zich net zo druk zal gaan maken als het Amerikaanse ministerie van Financiën. In de jaarlijkse financiële overzichten uit Washington wordt inmiddels expliciet gesproken over een begrotingstekort dat ‘niet houdbaar’ is.
Net zoals Europa zullen ook de private-equitybeleggers in Manhattan moeten erkennen dat economische hervormingen en innovatie essentieel zijn om de toekomstige welvaart veilig te stellen. Hoogmoed komt immers voor de val, zelfs in de Verenigde Staten.