Het afgelopen jaar voelde als een jaar van voorbereiden, waarin de focus lag op wat ons de komende jaren te wachten staat. De meeste voor de hand liggende voorbereiding die onze sector in 2024 trof, was die voor de overgang naar het nieuwe defined contribution-pensioenstelsel – de grootste transitie van pensioenkapitaal naar een nieuw pensioenstelsel ooit. Nergens ter wereld heeft een land ooit een dergelijke stap genomen.
Vele landen gingen Nederland voor in de overgang van defined benefit naar defined contribution. Waar andere landen deze overstap doorgaans geleidelijk maakten, met tijdelijk parallelle systemen, kiest Nederland voor een unieke aanpak: een volledige overgang in één keer. Dit is een enorme opgave die vrijwel iedereen in onze sector direct of indirect raakt. Niet per se een onderwerp om later over aan je kleinkinderen te vertellen, maar desondanks een historische gebeurtenis.
De eerste pensioenfondsen maken op 1 januari de oversteek – een dappere en wellicht ook slimme keuze. De meerderheid kiest echter voor een latere, drukkere transitiedatum, wat nu al leidt tot filevorming bij serviceproviders. Uitstel bij één pensioenfonds zal gevolgen hebben voor anderen. Het belooft een spannende tijd te worden, met de onvermijdelijke uitdagingen van zo’n grootschalig project: fouten oplossen, uitstel vragen en soms zelfs wijzigingen van serviceprovider kunnen nodig zijn. Er is een belangrijke rol voor risicomanagers in het coördineren van het beheersen van risico’s.
Een andere voorbereiding gedurende 2024 betreft de invoering van de Digital Operational Resilience Act (Dora). Zoals de naam al doet vermoeden, moet deze wet bijdragen aan de digitale weerbaarheid van financiële instellingen. Dora heeft een brede reikwijdte en raakt vrijwel de gehele financiële sector. Technologische vooruitgang behoeft het beheersen van de risico’s die deze met zich meebrengt.
Hoewel Dora al op 17 januari 2025 in werking treedt, zijn niet alle eisen formeel gepubliceerd, wat een goede voorbereiding bemoeilijkt. Vele financiële instellingen zijn hier al serieus mee bezig, maar er zijn ook partijen die de omvang en impact nog onderschatten – of zelfs nauwelijks zijn begonnen met de implementatie. Ook zijn er financiële instellingen die zich nog geen zorgen maken doordat ze nog onbekend zijn met de noodzaak en omvang van deze wet.
Daarnaast blijft verduurzaming een belangrijk thema. Waar dit in voorgaande jaren bovenaan de agenda stond, is er in 2024 een afname in enthousiasme zichtbaar. Dit heeft minder te maken met het vaak genoemde argument van regimeveranderingen naar klimaatsceptische regeringen (hoewel dat niet helpt). Een belangrijke reden voor terughoudendheid van verdere verduurzaming zijn de tegenvallende korte termijn rendementen van de meer duurzame portefeuilles. Ondanks dat op de hele lange termijn van tien en vijftien jaar er geen verschil te zien is, is dit over de afgelopen drie jaar wel het geval.
Het verschil wordt voornamelijk veroorzaakt door stijgende olieprijzen als gevolg van de oorlog tussen Oekraïne en Rusland. Een reden die weinig of niks met de duurzaamheid van de bedrijven achter de onderliggende aandelen te maken heeft. In 2020 was er juist het tegenovergestelde effect: duurzame portefeuilles behaalden toen betere rendementen. De reden hiervoor was de coronapandemie die een positief effect had op technologieaandelen en een negatief effect op de energieaandelen. Wederom een reden die niet direct te maken heeft met de duurzaamheid van de bedrijven achter de onderliggende aandelen.
In de afgelopen jaren was een versnelling zichtbaar van de duurzaamheidsambities van vermogensbeheerders, banken, verzekeraars en pensioenfondsen. Dit jaar is meer terughoudendheid zichtbaar. Het is bijzonder dat de duurzaamheidsambities zich laten leiden door rendementen uit het recente verleden. Daar waar snelheid geboden blijft, is deze vertraging wellicht verklaarbaar, maar niet wenselijk.
Tot slot zagen we verschillende overnames, zoals de acquisitie van Cardano door Mercer en van Blue Sky Group Vermogensbeheer door Achmea Investment Management. Deze consolidaties bevestigen de trend van een steeds verder geconcentreerde financiële sector – een realiteit waar we ons allemaal op moeten voorbereiden.
Jasper Haak is Managing Partner bij AF Advisors. AF Advisors is deel van het expertpanel dat maandelijks een bijdrage voor Investment Officer schrijft.