De droom van een volledig geïntegreerde Europese financiële markt wordt al jaren gehinderd door fragmentatie, met name op het gebied van belastingen. Tanguy van de Werve, directeur-generaal van de European Fund and Asset Management Association (Efama), roept op tot actie om dit structurele probleem aan te pakken.
Volgens hem is het harmoniseren van belastingstelsels in de EU geen detail, maar een cruciale stap richting een concurrerend investeringsklimaat in Europa.
Van de Werve, sinds 2018 directeur-generaal van Efama, benadrukt in een interview dat de huidige belastingbarrières de thuisbias van Europese beleggers versterken. Hoewel enige vooruitgang is geboekt op enkele deelgebieden, blijft het gebrek aan fiscale harmonisatie grensoverschrijdende investeringen frustreren en ondermijnt het de doelstellingen van de Europese kapitaalmarktunie, ofwel CMU.
Dit ambitieuze maar tot nu toe teleurstellende plan van de EU, gelanceerd in 2015, beoogt de kapitaalmarkten te harmoniseren, maar worstelt met structurele obstakels zoals fragmentatie en een gebrek aan politieke daadkracht. Volgens Van de Werve is fiscale harmonisatie cruciaal om de doelen van de CMU daadwerkelijk te realiseren.
Een recente positieve ontwikkeling is de zogenoemde ‘Faster‘-richtlijn, bedoeld om bronbelastingprocedures in EU-lidstaten te stroomlijnen. Van de Werve verwelkomt dit initiatief, maar waarschuwt dat de daadwerkelijke implementatie afhankelijk is van de inzet van lidstaten. ‘Dit is slechts een deeloplossing’, zegt hij. ‘Lidstaten moeten nu daadkracht tonen om dit proces te versnellen.’
Lange termijn
Naast bronbelastinghervormingen pleit Van de Werve voor een bredere fiscale aanpak die langetermijninvesteringen stimuleert. Hij wijst op het Europees Langetermijninvesteringsfonds (Eltif) als een voorbeeld van hoe fiscale stimulansen particuliere beleggers kunnen aantrekken. In landen zoals Frankrijk en Italië, waar belastingvoordelen gelden, worden Eltifs steeds populairder. Nederland blijft daarentegen achter, juist omdat fiscale prikkels ontbreken.
De recente invoering van Eltif 2.0 maakt toegang tot alternatieve beleggingen eenvoudiger voor een breder publiek. ‘Het is essentieel dat deze fondsen aantrekkelijk en toegankelijk worden gemaakt voor particuliere beleggers’, zegt Van de Werve. Dat vraagt om herziening van distributiemodellen en meer samenwerking tussen vermogensbeheerders, evenals de inzet van FinTech-oplossingen. Beleggerseducatie blijft volgens hem cruciaal om kleine beleggers de voordelen en risico’s van langetermijninvesteringen beter te laten begrijpen.
Meer pensioenhervormingen nodig
Van de Werve wijst op de hoge spaarquotes in Europa, gecombineerd met een relatief lage beleggingsgraad. Hij pleit ervoor dat meer EU-lidstaten pensioenhervormingen gaan invoeren zoals automatische deelname aan bedrijfspensioenen (auto-enrolment) en nationale pensioen-tracking-systemen zoals al in Nederland en België worden toegepast. Deze kunnen burgers stimuleren om zelf meer verantwoordelijkheid te nemen voor hun pensioenopbouw.
Daarnaast ziet hij financiële educatie als een belangrijke pijler. ‘Vroegtijdige educatie kan financiële planning tot een goede gewoonte maken’, stelt hij. Werknemersparticipatie via aandelenprogramma’s kan mensen vertrouwd maken met de voordelen van beleggen, mits de administratieve complexiteit wordt verminderd.
Beleggingscultuur stimuleren
Volgens Van de Werve hebben landen als Denemarken, Zweden, Nederland en het Verenigd Koninkrijk laten zien hoe fiscale prikkels het beleggingsgedrag kunnen veranderen. ‘Je zou verbaasd zijn hoe snel culturele gewoonten verschuiven als mensen de juiste prikkels krijgen’, zegt hij. Maar of door schulden geplaagde landen bereid zijn dergelijke fiscale stimulansen te introduceren, blijft de vraag.
Efama wil dat de volgende Europese Commissie en het parlement een cultuur van beleggen stimuleren. ‘Jongere generaties moeten leren berekende risico’s te nemen om hun financiële toekomst veilig te stellen’, besluit Van de Werve.
Europese asset managers riskeren intussen hun mondiale status te verliezen als problemen zoals strenge regelgeving, marktfragmentatie en operationele inefficiënties niet snel worden aangepakt. Van de Werve waarschuwt dat deze obstakels het concurrentievermogen van de sector ernstig bedreigen.
Deze beperkingen hebben Europese fondshuizen op achterstand gezet ten opzichte van hun internationale concurrenten, vooral die in de Verenigde Staten.
‘Europese asset managers hebben behoefte aan regelgeving die hen in staat stelt om gelijkwaardig te concurreren’, stelt Van de Werve. Hij wijst erop dat Amerikaanse fondsen een aanzienlijk groter aandeel van de beleggingen beheren, wat hun concurrentiepositie versterkt. Zonder snelle en doortastende hervormingen dreigt Europa steeds verder achterop te raken.