Het is een vraag die elk fondshuis bezighoudt: in welke mate zijn wapen- en defensie-aandelen verenigbaar met de duurzame principes van ESG? Een gezamenlijk rapport van de label-organisaties Forum Ethibel (België) en Luxflag (Luxemburg) hakt geen knopen door, maar schetst de vele dilemma’s.
Met de goedkeuring van de veelbesproken defensienorm van 5 procent op de recente NAVO-top in Den Haag ogen de perspectieven voor wapen - en defensiebedrijven rooskleuriger dan ooit. De belangstelling bij beleggers voor defensie-aandelen is al enkele maanden opvallend groot, zo bevestigen alle fondshuizen. State Street kondigde vrijdag nog de lancering aan van een nieuwe defensie-ETF, de SPDR S&P Europe Defense Vision UCITS ETF.
Een belangrijk vraagstuk is of assetmanagers defensiebeleggingen binnen of buiten het kader van de ESG-duurzaamheidscriteria (ecologie, sociaal, governance) gaan aanbieden. Volgens het rapport “Weapons, War and ESG” van Forum Ethibel en Luxflag luidt de consensus in de sector dat controversiële wapens, zoals landmijnen of chemische wapens, niet thuishoren in ESG-fondsen. Met als belangrijke kanttekening: er is op dit moment geen sluitende en algemeen aanvaarde lijst van die controversiële wapens.
Of conventionele wapens - van granaten tot gevechtsvliegtuigen - in een ESG-fonds kunnen thuishoren, daarover is er veel minder eensgezindheid. De twee labellingorganisaties zien drie mogelijke beleggingsbenaderingen.
Benadering 1: totale uitsluiting
In een eerste benadering, die onder meer het fondshuis Candriam volgt, worden conventionele wapens volledig uitgesloten van ESG-fondsen. Het hoofdargument is dat wapens onverenigbaar zijn met de doelstellingen van duurzame financiering en in het bijzonder met de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties.
Er zijn volgens de aanhangers van deze visie zowel sociale (wapens doden), ecologische (het productieproces en de eindproducten zijn niet altijd milieuvriendelijk) als governance (de wapenindustrie is ondoorzichtig) bekommernissen. Van verenigbaarheid met de ESG-principes kan dus geen enkele sprake zijn, argumenteren ze, eraan toevoegend dat de financiering van defensie geen zaak van beleggers, maar van overheden hoort te zijn.
Benadering 2: compatibiliteit
De belangrijke Franse defensie-industrie ziet dat helemaal anders en zegt dat het afschrikwekkend effect van een sterke defensie noodzakelijk is voor vrede, en op die manier de duurzaamheid van de maatschappij bevordert. Het leidt tot een tweede beleggingsvisie, die conventionele wapens toelaat in duurzame fondsen zolang ze maar niet verboden zijn door internationale wetgeving. De huidige Europese regelgeving sluit defensie niet uit als het om ESG gaat, zo stippen de voortrekkers van deze benadering aan.
‘Aanhangers van deze visie benadrukken dat de defensiesector belangrijk is vanuit een industrieel en innovatief oogpunt, en bijdraagt aan de veiligheid van Europa – wat op zijn beurt de noodzakelijke voorwaarden creëert voor duurzame ontwikkeling’, schrijven Forum Ethibel en Luxflag.
Benadering 3: strenge selectie
Volgens hun rapport is er ook een derde, hybride benadering in de maak. Daarbij worden producenten van conventionele wapens alleen onder voorwaarden opgenomen in duurzame fondsen, na een streng due diligence-proces. In theorie zou het gaan om specifieke bedrijven met dual use-productie, dus voor zowel militaire als burgerlijke doeleinden, of bedrijven die alleen puur defensieve toepassingen maken.
‘Deze benadering bevindt zich ergens tussen de eerste twee in: ze staat beleggingen in conventionele wapens toe, maar roept beleggers op dit op een verantwoorde manier te doen. Sommige financiële spelers hebben deze aanpak overgenomen, maar er lijkt geen consensus te bestaan over hoe dit concreet te implementeren.’
De label-organisaties sommen maar enkele van de praktische problemen op: ‘Helaas bestaat er geen duidelijke en wereldwijd erkende definitie van offensieve versus defensieve wapens, of van “pure” wapens versus dual-use wapens. Bovendien zijn veel bedrijven actief in meerdere sectoren tegelijk. En hoe meet je de positieve maatschappelijke impact van dual-use technologie?’
Conclusie
‘Dit is een nog open en complex debat, voorlopig zonder duidelijke oplossing’, benadrukken de directeurs Isabelle Delas (Luxflag) en Kenny Frederickx (Forum Ethibel). Het rapport pleit daarom niet voor één standpunt, maar roept op tot een genuanceerde en gedocumenteerde discussie, waarbij het einddoel moet zijn dat beleggers goed geïnformeerde beslissingen kunnen nemen in deze onzekere geopolitieke tijden.
De volledige studie is hier te lezen.