Terwijl de Europese Centrale Bank er flink op aandringt, kant de federatie van Belgische banken zich tegen de invoering van een digitale euro. Een botsing tussen de centrale bank en de commerciële banken, die hun eigen stablecoin-plannen hebben, lijkt moeilijk te vermijden.
De ECB startte in 2021 het project om de digitale euro, een Central Bank Digital Currency, te creëren. Zulke CBDC’s worden de ‘digitale cash voor de 21ste eeuw’ genoemd: ze worden uitgegeven door centrale banken, maar draaien op blockchain, de technologie achter cryptomunten.
Terwijl zo’n digitale euro aanvankelijk als het officiële antwoord op bitcoin verkocht werd, gaat het huidige discours van de ECB vooral over Europese geopolitieke autonomie. ‘De digitale euro is niet alleen een betaalmiddel, hij is ook een politiek statement over de soevereiniteit van Europa’, verklaarde ECB-topvrouw Christine Lagarde vorige maand. De centrale bank wijst erop dat de grote digitale betaalsystemen, van Visa en Mastercard tot Paypal of Apple Pay, niet in Europese handen zijn.
De digitale euro is een politiek statement over de soevereiniteit van Europa
Christine Lagarde
‘Elektronische betalingen zitten in de lift, maar mondiale kaartnetwerken domineren nog steeds, waardoor alledaagse transacties volledig in handen zijn van niet-Europese bedrijven’, zei ECB-directielid Piero Cipollone vorige week op een conferentie in Estland. ‘De digitale euro is niet zomaar nice to have. Nu het gebruik van contant geld afneemt, wordt Europa steeds afhankelijker van niet-Europese betaaloplossingen. Dat maakt ons kwetsbaar voor beslissingen die elders worden genomen.’
Kortom: de digitale euro is volgens de ECB een strategische noodzaak. Cipollone: ‘De invoering van een digitale euro zou een aantrekkelijk alternatief bieden voor niet-Europese betaaloplossingen en ervoor zorgen dat Europa zijn eigen normen bepaalt voor de manier waarop Europeanen betalen.’
Verzet
Febelfin is het daar echter niet mee eens, zo blijkt uit een vorige vrijdag gepubliceerd standpunt. De vereniging van Belgische banken zegt de bezorgdheid van de ECB over strategische autonomie te delen, ‘maar is ervan overtuigd dat de digitale euro, zoals die vandaag wordt ontwikkeld, geen passend antwoord biedt op deze uitdaging’.
De digitale euro is volgens de bankenkoepel ‘niet de snelste, noch efficiëntste weg naar Europese soevereiniteit’, omdat het reeds lopende samenwerkingsprojecten tussen Europese banken dreigt te doorkruisen.
‘De Europese betaalsector is bezig met het opschalen van Europese oplossingen door middel van interoperabiliteit in heel Europa als een EU-alternatief voor de betaaloplossingen van niet-Europese spelers’, zegt Febelfin. ‘Private betaaloplossingen gebaseerd op instantbetalingen ontwikkeld door Europese spelers zullen in de komende 18 maanden beschikbaar worden voor miljoenen gebruikers in de EU.’
De binnenlandse systemen met elkaar verbinden en de huidige standaarden benutten is volgens de bankenvereniging ‘meer kosteneffectief dan het vanaf nul opbouwen van een nieuwe ECB-infrastructuur’, die bovendien de commerciële initiatieven zou wegdrukken. ‘Het is daarom aangewezen het pan-Europese betaalsysteem te laten ontwikkelen door een samenwerking tussen private partijen.’
Het klopt volgens Febelfin ook niet dat alle cruciale bouwstenen in niet-Europese handen zijn. ‘Met SEPA en de TARGET-systemen is er een robuuste technische infrastructuur beschikbaar die onafhankelijk is van niet-Europese spelers.’
Stablecoin van KBC en ING
De position paper van Febelfin kwam er amper een week na de lancering van een Europees stablecoin-project. Negen Europese banken, waaronder KBC en ING, willen een euro-stablecoin creëren. De stablecoin zal naar verwachting voor het eerst worden uitgegeven in de tweede helft van 2026.
‘Dit digitale betaalinstrument, dat gebruikmaakt van blockchaintechnologie, moet een betrouwbare Europese betaalstandaard worden in het digitale ecosysteem’, zeggen de negen. De uitleg klinkt bekend in de oren. ‘Dit initiatief biedt een echt Europees alternatief voor de door de VS gedomineerde stablecoinmarkt en zal bijdragen aan Europa’s strategische autonomie in betalingsverkeer.’
Naast KBC en ING gaat het om Banca Sella, Danske Bank, DekaBank, UniCredit, SEB, CaixaBank en Raiffeisen Bank International. Het consortium heeft een nieuw bedrijf opgericht in Nederland met als doel een vergunning als elektronische geldinstelling te krijgen van De Nederlandsche Bank, die er dan ook toezicht op zal houden. ‘Ook andere banken kunnen toetreden tot het consortium’, zeggen ze.
Een programmeerbare stablecoin stelt ons in staat om digitale activa zoals aandelen, fondsen en digitale handel slim, transparant en gecontroleerd te beheren
KBC
Het gaat om meer dan betalen alleen. ‘Een programmeerbare stablecoin stelt ons in staat om digitale activa zoals aandelen, fondsen en digitale handel slim, transparant en gecontroleerd te beheren’, zegt KBC.
Procedureslag
Het lijkt er dus op dat de plannen van de ECB gaan botsen met de initiatieven van de commerciële banken. Volgens Miguel Fernandez Ordóñez, de ex-gouverneur van de Banco de España, zijn de commerciële banken bang om hun bevoorrechte positie in de betaalketen kwijt te spelen. Hij merkt in El Pais op dat burgers vandaag alleen cash en biljetten kunnen gebruiken om buiten de bank om betalingen te doen (crypto laat hij terzijde).
‘Burgers die vandaag een digitale betaling willen doen, kunnen niet anders dan hun bankdeposito’s te gebruiken. Dat privilege van de banken wordt uitgehold bij een infrastructuur die iedereen toegang geeft tot digitale euro’s’, schrijft de ex-gouverneur.
De invoering van de digitale euro is hoe dan ook nog niet voor morgen. De EU-lidstaten, het Europees Parlement en de Europese Commissie moeten eerst nog onderhandelen over de wetgeving. Fernandez Ordóñez verwacht dat de banken met name via het Europees Parlement de digitale euro zullen proberen te vertragen.