De Belgische en de Vlaamse regering zetten elk een fonds in de steigers voor defensie-investeringen. Ze hopen dat banken, verzekeraars en pensioenfondsen mee zullen instappen.
Buiten België kijken ze wat raar op bij het nieuws dat er in België niet een, maar twee overheidsfondsen voor defensie op komst zijn. Zowel op het Vlaamse als op het nationale niveau krijgen die investeringsvehikels stilaan vorm. Het vertrekpunt van beide overheden is dat iedereen - overheid, burgers, bedrijven en de financiële sector - een steentje zal moeten bijdragen om de weerbaarheid van het land te verhogen in de nieuwe geopolitieke context.
De Vlaamse regering keurde op 4 april daartoe een defensieplan goed, met de oprichting van een eigen defensiefonds van 1 miljard euro als belangrijke pijler. ‘De focus ligt op hoogtechnologische bedrijven met toepassingen binnen ‘dual-use’ (zowel militaire als burgerdoeleinden) of met potentieel voor civiel gebruik’, zo werd beslist.
‘Dit fonds brengt private en publieke spelers samen, waarbij het de bedoeling is tot 1 miljard euro kapitaal te kunnen mobiliseren’, zegt de regering-Diependaele over de financiering. ‘Vlaanderen draagt bij aan het fonds via een kapitaalinjectie binnen onze investeringsmaatschappij PMV. Publieke en private spelers zullen gevraagd worden ook bij te dragen aan het fonds.’ Daarbij noemt de Vlaamse regering expliciet de Limburgse durfkapitaalverstrekker LRM, naast ‘financiële instellingen, verzekeraars en andere’.
Audi Brussels
Ook de federale regering maakt vaart. SFPIM, de financiële arm van de Belgische overheid, kreeg de opdracht om tegen 1 juli een Belgisch defensiefonds op te richten. Er circuleerde de voorbije maanden het bedrag van 2 tot 2,5 miljard euro als richtcijfer.
De verwachting is dat dit fonds vrij breed gaat investeren in defensie en aerospace, cyberveiligheid en strategische infrastructuur. Net als bij zijn Vlaamse tegenhanger zal de nadruk wellicht op dual-use komen te liggen, en dus niet op pure wapenbedrijven. Minister van Defensie Theo Francken (N-VA) voert zoals bekend de forcing om de onlangs gesloten autofabriek Audi Brussels om te vormen tot een productiesite voor defensiebedrijven.
Het is zeker niet de bedoeling dat beide fondsen elkaar gaan beconcurreren. ‘Om maximale slagkracht te garanderen, is een samenwerking tussen Vlaamse publieke spelers en andere partners gewenst. We treden hiervoor in overleg met private partners, maar we bekijken ook of er synergieën mogelijk zijn met het federale niveau. Door deze krachtenbundeling wordt publiek en privaat kapitaal optimaal gepoold voor gerichte en strategische investeringen in de defensie-industrie’, zegt de Vlaamse regering.
Wallonië heeft geen plannen voor een nieuw defensiefonds, omdat het regionale investeringsfonds Wallonie Entreprendre al decennia een focus heeft op defensie en aerospace, met wapenfabriek FN Herstal en luchtvaartbedrijf Sonaca als bekendste participaties.
Privatiseringen
Het is nog niet duidelijk hoe het Belgische defensiefonds gefinancierd zal worden. De federale regering wil daartoe de overheidsparticipaties in bedrijven als Proximus, Ethias, Umicore, Belfius of BNP Paribas gebruiken. Hun dividenden kunnen het defensiefonds spijzen.
Maar er wordt ook gedacht een gedeeltelijke verkoop van sommige participaties, al zal de huidige turbulentie op de beurzen dat bemoeilijken. Proximus en Bpost kelderden overigens al voor de handelsoorlog tot dieptepunten op de beurs, wat een mooie verkoopprijs in de weg staat. Nog een mogelijke financieringsbron: de N-VA diende in de Kamer een wetsvoorstel in om spoorwegmaatschappij NMBS deels te privatiseren.
Als de regering vindt dat een participatie een strategisch karakter heeft, dan worden ze niet te gelde gemaakt, zo maakte minister van Financiën Jan Jambon (N-VA) vorige maand wel duidelijk. ‘Het is geen goed idee om strategische participaties te verkopen om er bommen en granaten mee te kopen’, zo verklaarde hij in de Kamer. De Belgische staat is onder meer aandeelhouder van de financiële infrastructuurbedrijven Euronext en Euroclear.
Gezocht: institutionele beleggers
Omdat er haast mee gemoeid is, trekken beleidsmakers hard aan de mouw van verzekeraars, pensioenfondsen en andere financiële spelers om mee te investeren. Daarbij gebruiken ze zowel maatschappelijke (bijdrage aan de nationale weerbaarheid) als financiële argumenten (groeisector met uitzicht op mooie rendementen).
SFPIM bevestigt contacten te hebben met institutionele beleggers over een mogelijke instap in het Belgische fonds. ‘Sowieso hebben we quasi altijd privékapitaal naast ons nodig als we investeringen doen, dat zal voor het defensiefonds niet anders zijn’, zegt chief investment officer Tom Feys.
Michael Anseeuw, de voorzitter van bankenkoepel Febelfin en de CEO van BNP Paribas Fortis verklaarde recentelijk op een Febelfin-event dat de financiële sector klaarstaat om - in België en in Europa - zijn rol als ‘key enabler’ op te nemen.
‘Defensie-innovatie, de robuustheid van infrastructuur, investeringen in cyberbeveiliging. Hiervoor is financiering nodig. En de financiële sector staat klaar om die te verstrekken. Elke bank zal zelf beslissen waar ze zich op concentreert, waar ze investeert en hoe ze bijdraagt. Want naast de cruciale investeringen in veiligheid mogen we de twee andere grote transities van onze tijd niet uit het oog verliezen: duurzaamheid en de digitale revolutie.’
‘Sommige banken zullen zich meer richten op duurzame investeringen en digitale innovatie. Andere zullen klaar staan om de defensie-industrie te ondersteunen. Nog andere zullen meerdere prioriteiten omarmen, omdat ze in werkelijkheid nauw met elkaar verbonden zijn’, voorspelt Anseeuw.
Defensie en ESG
Opmerkelijk is alvast dat Belfius, dat volledig in overheidshanden is, onlangs zijn beleggingsbeleid ten aanzien van defensie versoepelde.
Verzekeraar AG zegt vooralsnog bij zijn uitsluiting van investeringen in wapens te blijven, maar zet de deur wel op een kier voor defensiebeleggingen in brede zin. ‘Uiteraard volgen we de discussies over dit onderwerp op Belgisch en Europees niveau op de voet’, zegt het bedrijf in een statement aan Investment Officer. ‘En gezien de veranderende context en de oproep van de Belgische regering over een defensiefonds, zijn we ons investeringskader op dit moment aan het herzien. Zoals bij alle beleggingen zullen we steeds rekening houden met ESG-duurzaamheidscriteria en handelen in lijn met de markt.’
Volgens het Franse fondshuis Amundi is er alvast geen fundamentele tegenstelling tussen een belegging in een defensiebedrijf en duurzaamheid. ‘Wat ons betreft zijn defensie en ESG compatibel.’
Maar niet iedereen in de financiële wereld ziet een massale deelname van private spelers in wapens en defensie als de te bewandelen weg. Hadewych Kuiper, de topvrouw van Triodos Investment Management, vindt dat wapeninvesteringen een exclusieve taak van overheden moet blijven, en dus niet van beleggers en al helemaal niet van duurzame beleggers.
Ze wijst in een opiniestuk op het ontstaan van perverse marktprikkels als private investeerders in een wapenbedrijf stappen. ‘In tegenstelling tot overheden hebben wapenproducenten en hun investeerders er een overweldigend financieel belang bij om de dreiging van gevaar aan te wakkeren, klanten aan te sporen meer wapens te kopen en oorlogen zo lang mogelijk te laten duren.’