Zelfs klanten met het meest defensieve risicoprofiel staan bij Nederlandse vermogensbeheerders dit jaar op een verlies van ruim -12 procent. ‘Defensieve klanten hebben een 2008-ervaring in hun portefeuille. En volgens velen zijn we nog niet eens bij de uitgang.’
Sinds dit kwartaal staan álle vijf de risicoprofielen gemiddeld op een dubbelcijferig verlies, blijkt uit de Vermogensbeheer Rendement index (VBR index) over de eerste drie kwartalen van dit jaar. Het meest offensieve risicoprofiel haalde over die periode een rendement van -16,5 procent, het meest defensieve -12,2 procent.
Het gaat hier om gemiddelden van 70 Nederlandse vermogensbeheerders en banken, die hun rendementen aanleveren bij Vermogensbeheer.nl. De uitschieters lopen nog verder in het rood. Bij het meest defensieve profien heeft Koen Laarhoven van Vermogensbeheer.nl verliezen van 15 en 17 procent voorbij zien komen, bij het meest offensieve profiel zelfs een verlies van 37,5 procent.
‘Behoorlijke brand’
Het is zorgelijk, zegt Laarhoven, dat klanten die zijn ingeschaald in het defensieve of zeer defensieve risicoprofiel nu met een portefeuille zitten die het dit jaar slechter doet dan in 2008. ‘Ja, de stijgende rente is een belangrijke reden, maar hebben vermogensbeheerders de risico’s van obligaties wel juist ingeschat?’
CFA VBA publiceert jaarlijks de Risicostandaarden Beleggingen, waarin het per beleggingscategorie een bandbreedte in standaarddeviatie geeft, de risicomaatstaf voor risico en volatiliteit. Voor 2022 ging de beroepsgroep uit van een standaarddeviatie van 3 tot 5 procent voor AAA-AA staatsobligaties uit de EMU en een standaarddeviatie van 3 tot 7 procent voor gehedgde wereldwijde staatsobligaties.
De beroepsvereniging maakt voor de inschatting van risicoparameters gebruik van historische data. En beaamt in het document dat de risicomaatstaf ‘veelal een onderschatting zal geven van het feitelijk risico ten tijde van stress in financiële markten’.
Laarhoven: ‘Sommige beheerders waarschuwden de laatste jaren al wel, dat het niet meer klopte. Dat obligaties een te groot risico hebben gekregen toen overheden als kopers gingen optreden en de rente maar bleef dalen. Voor offensieve profielen is een flinke volatiliteit een risico dat erbij hoort, maar dat zou niet zo moeten zijn voor defensieve profielen. Je kunt eigenlijk wel spreken van een behoorlijke brand.’
Op de spaarrekening
Hij schetst een denkbeeldige klant met een korte resterende beleggingshorizon. Iemand die vanwege de korte tijd tot zijn pensioen is afgeschaald naar een defensief profiel. En nu ineens 12 of misschien wel 15 procent van zijn vermogen heeft zien verdampen in nog geen jaar tijd. Een klant die wellicht niet de tijd heeft om te wachten tot de verliezen weer zijn goedgemaakt. Laarhoven: ‘We hebben een serieus probleem te pakken.’
In sommige gevallen is de pijn iets minder groot. Verschillende beheerders hebben bijvoorbeeld inflation linkers gekocht. Andere beheerders hebben klanten met een defensief profiel geadviseerd om (tijdelijk) meer vermogen op hun spaarrekening te zetten en de rest enkel te beleggen in aandelen, omdat de risicorendementsverhouding van het rentedeel niet meer klopte. Laarhoven: ‘Feit is dat we dit kwartaal binnen defensieve portefeuilles echt door 2008 heen zijn gezakt. En volgens de meesten, zijn we nog niet eens bij de uitgang.’
AFM
De AFM laat desgevraagd weten dat vermogensbeheerders een doorlopende (zorg)plicht hebben om in de gaten te houden of beleggingsportefeuilles buiten de afgesproken bandbreedtes treden, maar bijvoorbeeld ook om de haalbaarheid van de beleggingsdoelstelling te monitoren. ‘En om indien nodig wijzigingen door te voeren of met de klant te bespreken. Wat een passende maatregel is, ligt aan de omstandigheden van de klant, en hoeft dus lang niet altijd te zijn dat het geld op de spaarrekening wordt gezet’, aldus een woordvoerder.
De toezichthouder voert momenteel geen specifieke onderzoeken naar het thema uit, volgens de woordvoerder. ‘De gesprekken die wij voeren met marktpartijen richten zich vanzelfsprekend ook op marktontwikkelingen en de impact op portefeuilles, waarbij wij met name ook naar liquiditeit en waardering van illiquide producten kijken.’
Investment Officer publiceert na afloop van ieder kwartaal een update van de Vermogensbeheer Rendement-index van Vermogensbeheer.nl. Deze pagina is via de menubalk te vinden onder het tabblad IO Research. Op deze pagina kunt u op ieder moment de gemiddelde netto-rendementen raadplegen per beleggingsprofiel van het afgelopen kwartaal en/of de hele jaren tot vijf jaar terug.