Het Noors staatsoliefonds, de grootste asset manager ter wereld, is verwikkeld geraakt in een oplopend conflict tussen ceo Nicolai Tangen en Elon Musk, nadat recent vrijgegeven sms-berichten een heftige woordenstrijd over Tesla’s beloningspakket onthullen.
Norges Bank Investment Management (NBIM), dat zo’n 1.700 miljard euro aan pensioenvermogen beheert voor Noorse ambtenaren, meldde woensdag een winst van 2.500 miljard Noorse kronen (ongeveer 200 miljard euro) voor 2024, vooral dankzij de wereldwijde techrally.
Maar terwijl het fonds recordwinsten boekt, wordt het geconfronteerd met underperformance ten opzichte van de door de VS aangedreven techboom. Ondanks de sterke nominale rendementen, bleef het fonds 24 basispunten achter op zijn benchmark.
Ceo Tangen erkende dit als een bewust gemiste kans. ‘We hebben een kleine onderweging in grote technologiebedrijven. Een verzekering is altijd duur als je huis niet afbrandt,’ zei hij tijdens een persconferentie in Oslo.
Deze underperformance wordt voor een groot deel toegeschreven aan de onderweging in de zogenaamde Magnificent Seven — Apple, Microsoft, Nvidia, Amazon, Alphabet, Meta en Tesla.
Twijfel over AI-bubbel
Zijn opmerkingen kwamen te midden van hernieuwd debat over NBIM’s blootstelling aan geconcentreerde Amerikaanse marktrisico’s, vooral na de onthulling van een open-source model door het Chinese AI-bedrijf DeepSeek, wat leidde tot een verkoopgolf in Nvidia. ‘Iedereen dacht dat China twee jaar achter liep’, zei Tangen.
De snelle opkomst van DeepSeek heeft de zorgen over de onvoorspelbare snelheid van AI-innovatie vergroot, wat de bezorgdheid over marktwaarderingen versterkt. ‘Het is prijzig, maar ik ben niet zeker of het een bubbel is’, aldus Tangen. ‘De ontwikkeling is positief voor de democratisering van AI.’
Aanvaring met Musk
Het conflict tussen Tangen en Musk gaat echter niet over de prestaties van het fonds, maar over Tesla’s beloningspakket. NBIM, dat eind 2024 een belang van 1,1 procent in Tesla had, was een van de investeerders die vorig jaar tegen het beloningsvoorstel van Musk stemde, dat oorspronkelijk werd gewaardeerd op meer dan 50 miljard dollar, maar nu naar schatting 100 miljard dollar waard is door de torenhoge koers van Tesla’s aandelen. Deze houding heeft de miljardair duidelijk boos gemaakt. Het voorstel komt dit jaar opnieuw ter sprake.
Op grond van de Noorse Wet op de Openbaarheid van Bestuur werden de tekstberichten tussen Tangen en Musk openbaar, waarin een verhitte uitwisseling over corporate governance, executive pay en de bredere implicaties voor het Amerikaanse bedrijfsleven naar voren kwam. Tangen zou scherp gereageerd hebben, waarbij hij de verantwoordelijkheid van NBIM tegenover Noorse gepensioneerden benadrukte.
Volgens de Noorse zakenkrant E24 zou Musk geprobeerd hebben Tangen onder druk te zetten om hem een gunst te doen en zijn beloningspakket goed te keuren. ‘Wanneer ik je om een gunst vraag, wat ik zeer zelden doe, en je weigert, dan moet je niet verwachten dat ik je om iets vraag totdat je je besluit hebt genomen’, schreef Musk in oktober aan Tangen. ‘Vrienden zijn zoals vrienden zich gedragen’, voegde Musk eraan toe.
Musk weigerde vervolgens een uitnodiging om te spreken op NBIM’s investeringsconferentie. De Noorse media berichtten over deze afwijzing, nadat ze door het bedrijf waren geïnformeerd op basis van de Noorse transparantiewetgeving. Musk reageerde op de media-aandacht met de vraag: ‘Hebben jullie mijn tekstberichten aan de pers gelekt?’ vroeg Musk in oktober aan Tangen, en beschuldigde hem van ‘politieke ambities’ en ‘het gebruiken van het olie-fonds om zichzelf te promoten’.
Het conflict voegt een nieuwe laag toe aan de groeiende spanningen van Musk met institutionele investeerders, die steeds vaker de governance van Tesla in twijfel trekken, vooral gezien Musk’s verdeelde aandacht tussen Tesla, SpaceX en X (voorheen Twitter). Tijdens de persconferentie hield Tangen vast aan zijn standpunt en betoogde dat buitensporige compensatiepakketten nauwer gekoppeld moeten worden aan prestaties dan aan dominantie.
Concentratierisico’s
De resultaten van het fonds over 2025 roepen opnieuw zorgen op over de toenemende concentratie van kapitaal in een aantal dominante Amerikaanse technologiebedrijven. Het oliefonds heeft een gedetailleerd overzicht van al zijn beleggingen openbaar gemaakt, inclusief aandelen, obligaties en andere activa. De tien grootste posities in het NBIM-portefeuille vertegenwoordigen nu 18 procent van de equity benchmark, een record dat ook wijst op de kwetsbaarheid van het fonds voor marktschommelingen in enkele bedrijven.
‘We moeten leven met hogere concentratierisico’s dan we in het verleden hadden’, zei Tangen. ‘Het feit dat je groot bent, betekent dat je nog groter wordt. Het is een ‘winner-takes-all’-situatie die we in veel sectoren zien.’
Tangen benadrukte dat NBIM er trots op is ‘het meest transparante fonds ter wereld te zijn. Niemand komt zelfs maar in de buurt.’
Gerelateerde artikelen op Investment Officer:
- Noors pensioenfonds nu grootste asset owner ter wereld
- Noors staatsfonds boekt 196 miljard euro winst