Investment Officer spreekt maandelijks met beleggingsexpert Jan Longeval over zijn visie op de economische en financiële actualiteit. Deze keer staat hij stil bij de recordkoers van goud en de volgens hem échte verklaring daarvan: ‘Deze redenering heb ik nog nergens gelezen.’.
‘Er is iets heel raars aan de hand met de goudprijs’, stel Longeval. ‘Die bevindt zich al enkele jaren in een hausse, met recent nog een extra versnelling. Dat is niet wereldschokkend. Goud is een veilige haven, waar mensen in tijden van chaos altijd al naartoe zijn gevlucht. Het oorlogsgeweld in Oekraïne en Gaza rechtvaardigt aldus een hausse van de goudprijs. Maar het is wél zeer opmerkelijk dat de goudprijs de voorbije tweeënhalf jaar weerstand heeft geboden aan de enorme stijging van de reële Amerikaanse staatsrente.’ Onderstaande grafiek illustreert deze spagaat.
Goudprijs versus reële Amerikaanse tienjaars rente in afgelopen twintig jaar
Bron: Gold vs. Real Yields - Updated Chart | Longtermtrends
‘Bij een negatieve reële rente zoals tot 2020 is goud voor beleggers interessanter dan zijn grootste concurrent: Amerikaans staatspapier. Maar ondertussen is de reële rente op Amerikaans staatspapier met bijna 4 procent gestegen. Daarmee is het dus opnieuw een aantrekkelijk alternatief voor goud geworden. Indien de historisch sterk negatieve correlatie tussen goud en de Amerikaanse langemijnrente de voorbije tweeënhalf jaar had standgehouden, dan zou de goudprijs vandaag op minder dan de helft van de huidige koers staan.’
Van oorlogen tot staatsfinanciën
Longeval leest naar eigen zeggen een pak analyses die de huidige goudhausse en bijhorende totale divergentie met de Amerikaanse rente proberen te duiden. ‘Maar in alle bescheidenheid denk ik dat de meeste verklaringen niet naar de échte oorzaak wijzen. De oorlogen in Oekraïne en het Midden-Oosten spelen natuurlijk een rol. Maar dat is niet voldoende. Ik lees dat de goudprijs anticipeert op een harde landing van de Amerikaanse economie, maar dat lijkt me niet helemaal coherent te zijn met het blijvend doorstijgen van de Amerikaanse langetermijnrente. Ik lees ook dat beleggers zich zorgen maken over de staatsfinanciën in de VS. Dat kan goud voor een stuk de wind in de zeilen geven, maar biedt evenmin een afdoende verklaring.’
Een andere recent opgeworpen verklaring is dat Chinese retailbeleggers massaal in goud vluchten, gaat Longeval verder. ‘Chinese burgers hebben steeds een afkeer voor de eigen aandelenmarkt gekend. Hun traditionele voorkeursbelegging is direct vastgoed. Maar vandaag is die Chinese vastgoedmarkt, de grootste zeepbel aller tijden, aan het instorten. Wat blijft dan nog over? Een belegging in goud.’
‘Er bestaat echter, zoals ik ook schrijf in mijn boek Heavy Metal - over beleggen in goud, een enorme misvatting over de prijsvorming op de goudmarkt. De internationale goudprijs wordt niet gevormd door vraag en aanbod in de fysieke goudhandel, maar door intense speculatie op de termijn- en OTC-markt, waar bijna geen fysieke levering van het edelmetaal aan te pas komt. Op één dag wordt er een tegenwaarde van 160 miljard dollar aan goud verhandeld. Dat is bijna evenveel als de volledige jaarlijkse goudproductie van 3.600 ton door mijnbouwers.’
Gemiddeld handelsdagvolume in goud versus andere activa
Waarde in Amerikaanse dollar
Bron: www.gold.org
‘Papieren goud is dus bijzonder liquide. Op de goudmarkt kwispelt de staart met de hond. De prijs die je wordt aangerekend in de fysieke goudhandel is gebaseerd op de prijs gevormd in de termijnhandel, en niet omgekeerd.
De stijgende vraag van de Chinese retailbelegger naar fysiek goud kan dus enkel dienen als argument om indirect de hausse aan te zwengelen. De in- en uitstroom van kapitaal bij fysieke goud-ETF’s al evenmin. Die zagen sinds twee jaar een forse uitstroom, wat regelrecht ingaat tegen de hausse van de goudprijs.’
Nixon-shock
Voor Longeval’s verklaring voor de gestegen goudprijs moeten we eerst terug naar de Nixon-shock in 1971. ‘Sinds de Amerikaanse president Richard Nixon definitief de band tussen goud en de dollar doorknipte, leven we in een wereld van fiatgeld. Nadien zijn centrale banken wereldwijd jaarlijkse netto verkopers van fysiek goud geweest, tot de Grote Financiële Crisis. Sindsdien zijn centrale banken over het algemeen weer netto kopers van goud geworden. De voorbije paar jaar is het vooral de Chinese centrale bank die danig nieuw goud heeft ingeslagen. In totaal kocht ze vorig jaar officieel 225 ton, maar via andere kanalen zou het vorig jaar nog eens 500 ton aan goud hebben gekocht. Dat is zeer veel, bijna een derde van de wereldproductie.’
‘Waarom koopt China zoveel goud? Het Belgische Euroclear heeft voor ongeveer 38 biljoen dollar aan effecten in bewaring, waaronder 200 miljard euro van de Russische centrale bank. Dat is tweederde van de totale Russische buitenlandse tegoeden. Sinds de inval in Oekraïne zijn die tegoeden bij Euroclear bevroren. Er gaan almaar meer stemmen op in politieke middens, met de Europese Commissie voorop, om in een eerste fase de opbrengsten van de Russische tegoeden te confisqueren en in te zetten om Oekraïne te helpen. Dat is al vrij tricky. Waar het écht tricky wordt, is het nieuwe scenario dat recent op tafel kwam: de regelrechte confiscatie van de Russische tegoeden.’
(Safe)keeping
‘Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen hield een hartig pleidooi dat de confiscatie van Russische tegoeden van Europa een veiligere plek maken. Maar ze kan zich daar danig in vergissen’, vindt Longeval. ‘Ik doe geen morele uitspraken, maar als monetair econoom vind ik het een roekeloos idee. De Europese Commissie speelt met monetair vuur. Het bewaren van die tegoeden heet “safekeeping”. Maar als dit scenario zich doorzet, dan schrap je de “safe”. Zo’n besluit is de nucleaire monetaire optie.’
‘Als dit confiscatieplan tot uitvoering komt, dan creëer je het risico op een tweede Lehman-moment en een nieuwe grote financiële crisis. Voortaan zou een land of regio naar believen activa van buitenlandse mogendheden kunnen aanslaan. Op basis van eigen redenen waarvoor misschien ergens wel een basis kan worden gevonden.’
‘Bij Lehman Brothers was er ook sprake van een vertrouwensbreuk in het internationale monetaire systeem. Zo creëer je een totale nieuwe monetaire realiteit. En dát is de verklaring voor de weerstand van de goudprijs tegen de enorme stijging van de Amerikaanse rente. Zo’n beslissing kan ook koren op de molen van cryptovaluta zijn, weliswaar als bedenkelijke vluchthaven.’
Prognose
De verwachtingen van Longeval voor de goudprijs in de nabije toekomst zijn binair. ‘Wordt het confiscatiescenario afgevoerd, dan kan de goudprijs corrigeren om de kloof te dichten met de normale niveaus in relatie tot de reële rente. Indien de Europese politiek toch op de rode knop drukt, dan schiet de goudprijs als een raket verder de hoogte in.’
En wat als het nog een tijdje bij spierballenvertoon blijft? ‘De wereldwijde goudvoorraad van 213 duizend ton - die trouwens past in minder dan vier olympische zwembaden - is 16 biljoen dollar waard. Dat is het equivalent van 13 procent van de wereldwijde aandelenmarkt. Zo kun je goud vandaag in relatieve termen bezwaarlijk nog goedkoop noemen. Bij een scenario met blijvend spierballengerol kan er best nog een nieuwe hausse komen. Maar je hoeft niet meteen een koers van 3 duizend dollar per troy ounce te verwachten. De al te optimistische scenario’s wat de goudprijs betreft, gaan wat ver zolang de rode knop niet wordt ingedrukt.’
In de context van oorlogen in Oekraïne en het Midden-Oosten, steeds scherpere tegenstellingen tussen Oost en West en presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten onderzoekt Investment Officer de positie van Europa in dit geopolitieke geweld.
Bekijk het programma met key-note sprekers Jan Longeval en Jonathan Holslag en het debat met de belangrijkste cio’s. Aanmelden kan vanaf 10 mei.