Investment Officer spreekt maandelijks met beleggingsexpert Jan Longeval over zijn visie op de economische en financiële actualiteit. Tijdens de zomermaanden belicht hij het belang van de “geo” in geopolitiek. In dit tweede deel trekt hij naar het Oosten. ‘Men kan China moeilijk beschuldigen van grootschalig militair imperialisme.’
Vorige maand dook Longeval dieper in de impact van de Europese geografie op de bijhorende internationale politieke situatie rond Rusland. Vandaag richt hij zijn blik op het Oosten om te illustreren hoe de Amerikaanse Anaconda-strategie, waarmee het Rusland probeert in te kapselen via de NAVO, ook wordt toegepast op China, dat zich daar op zijn zachtst gezegd ongemakkelijk bij voelt.
De straat van Malakka
‘Het is in eerste instantie belangrijk om te kijken naar de geografische positie van China ten opzichte van de rest van de wereld’, zegt Longeval. ‘Zoals onderstaande kaart aantoont, heeft China een geografische achillespees: het land moet bijna 70 procent van zijn olie importeren, grotendeels vanuit de Perzische Golf en van daaruit via de Indische Oceaan, rond de tip van India.’
‘Vanuit de Indische Oceaan loopt de veruit kortste vaarweg richting de grote Chinese industriële kuststeden, zoals Shanghai, en dat is heel belangrijk, door de Straat van Malakka ter hoogte van Singapore. Die doorgang is op zijn smalst maar 2,3 kilometer breed. Een echte flessenhals dus. Als je die route wil vermijden, moet je een enorme omweg maken om bij China te geraken. Dat is dus zonder enige twijfel de meest kritische aanvoerroute voor China, met name van olie.’
Taiwan
Eenmaal voorbij die smalle doorgang gaat de route verder door de Zuid-Chinese Zee en vandaar door de Straat van Taiwan. ‘Die is zo’n 160 kilometer breed. Wie de Straat van Malakka kan blokkeren, draait de Chinese economie de nek om. In Europa heb je de NAVO die met de anaconda-strategie de westflank van Rusland omsingelt. In het Verre Oosten hebben we de First Island Chain, tevens een Anaconda-strategie’, legt Longeval uit met onder meer de kaart hieronder.
‘Amerika wil China in een houdgreep krijgen via een combinatie van lokale militaire allianties en militaire basissen die samen een geografische maritieme ketting vormen rond China en de Zuid-Chinese Zee. Japan, Taiwan, de Filippijnen en Borneo maken er deel van uit. Daarnaast heeft Amerika in Bahrein en Japan zijn vijfde en zevende vloot gestationeerd, die met hun vliegdekschepen eigenlijk als verplaatsbare legerbasissen fungeren. Zo wordt China’s vrije toegang tot de westelijke Stille Oceaan en de Indische Oceaan belemmerd. Dat vindt China uitermate oncomfortabel.’
‘Wij in het Westen vinden het misschien normaal dat een buitenlandse mogendheid van duizenden mijlen ver de baas wil spelen in die regio. Maar als je een Chinees bent, of de Chinese regering, dan kijk je daar toch met lede ogen tegenaan. Stel je voor dat China hetzelfde zou doen voor de Amerikaanse of de Europese kust: het westerse kot was te klein.’
Drills
‘De Amerikanen kunnen met hun marine in een oogwenk de Straat van Malakka afsluiten en zo de Chinese economie stilleggen. Vandaar de forse uitbouw van de Chinese marine, de Chinese militaire drills rond Taiwan en de machtsontplooiing in de Zuid-Chinese Zee. China wil zijn kritische toevoer verdedigen en de First Island Chain verzwakken. Die zee-engtes van Malakka en Taiwan zijn geopolitiek van enorm belang, in het bijzonder voor de Chinese economie.’
China bezit volgens Longeval evenwel nog niet de militaire kracht noch battlefield ervaring om Amerika internationaal het hoofd te bieden. ‘De Chinezen zijn bezig met de bouw van twee bijkomende vliegdekschepen, maar ze hebben er vandaag slechts drie. Dus veel minder dan de 23 exemplaren van de Amerikaanse marine. China’s prioriteit is echter niet om Amerika’s rol als politieman van de wereld over te nemen, maar om hun zwakste flank af te dekken. Men kan China beschuldigen van economisch imperialisme, maar niet van grootschalig militair imperialisme. Sinds de overgang van een keizerrijk naar een republiek in 1912, is China zelden een ander land binnengevallen.’
Hong Kong
Vanuit die optiek moet je dus de Chinese houding proberen te begrijpen, vindt Longeval. ‘Ik oordeel er niet over, maar ik wil beide kanten van het verhaal belichten. Alle militaire basissen en bondmaatschappen in de regio maken dat Amerika deze zone vandaag militair in een anaconda-greep houdt. Taiwan speelt daarbij een cruciale rol vanuit zijn strategische ligging. Het werd niet voor niks door generaal Douglas MacArthur ooit America’s unsinkable aircraft carrier voor de kust van China genoemd.’
‘China is mede daarom gebrand op een weder-eenmaking met Taiwan, los van het feit dat Taiwan vroeger ook effectief een onderdeel was van China. In feite zijn zij officieel nog steeds in staat van oorlog, en officieel is Taiwan nog steeds een onderdeel van China. Ook al wordt dat nu door Taiwan in vraag gesteld. Net zoals Hong Kong ook is teruggegaan naar China, vindt China dat ook Taiwan vroeg of laat terug moet aansluiten.’
TSMC
Wie Taiwan zegt, zegt uiteraard ook TSMC. ‘Een van de grootste geopolitieke risico’s voor beleggingsportefeuilles, vandaag en in de toekomst, is een potentiële daad van agressie door de Chinezen tegen Taiwan. Vandaag gaan de financiële markten ervan uit dat dit risico nagenoeg nul is. Ik zeg niet dat ik denk dat het waarschijnlijk is dat dit op korte termijn zal gebeuren. Maar ik ben ervan overtuigd dat men dat risico in het Westen onderschat.’
‘De markten lijken te denken dat China Taiwan nooit zal aanvallen omdat dat voor China economische zelfmoord zou zijn. Ik stel daar vragen bij, want dat is een tweesnijdend zwaard. China is niet alleen enorm afhankelijk van het buitenland voor zijn eigen economische welzijn, ook de rest van de wereld is ongelooflijk afhankelijk van China voor hún economische welzijn. Zou het Westen even hard durven terugslaan als tegen Rusland? Ik betwijfel het.’
Staartrisico
‘Amerika is ook economisch assertief tegenover China en probeert het land klein te krijgen door allerlei embargo’s op technologie. De geavanceerde microprocessoren zijn de nieuwe aardolie. Maar wie heeft wereldwijd het monopolie op de productie van de meest geavanceerde microprocessoren? TSMC in Taiwan. Als Amerika erin slaagt om China weg te houden van die meest geavanceerde chips, kan China repliceren: dan gaan jullie ze ook niet krijgen.’
‘Er is dus een wezenlijk staartrisico in China. Niet enkel voor Chinese aandelen, maar ook voor alle westerse bedrijven die afhankelijk zijn van China. Ofwel voor hun eigen productie, zoals Apple, ofwel voor hun afzet. Zo zijn de Duitse autobouwers voor een groot stuk afhankelijk van de Chinese markt. Door de hele situatie in China, buiten geopolitiek ook economisch en demografisch, heb ik drie jaar geleden aanbevolen uit Chinese aandelen te vertrekken. Dat is tot nu toe een goede call gebleken. Vandaag ben ik wel eerder neutraal over Chinese aandelen, omdat ze gewoon ongelooflijk goedkoop zijn geworden.’