Trumps kronkels die alle kanten lijken uit te schieten, zijn wel degelijk het resultaat van een doordacht plan, zegt beleggingsexpert Jan Longeval. ‘Maar door te kiezen voor shocktherapie heeft hij ongewild de uitkomst van het Triffin-dilemma versneld.’
‘In tegenstelling tot wat je zou denken, is er wel degelijk a method behind the madness van Donald Trump’, steekt Jan Longeval van wal. ‘De logica achter zijn economische beleid kan je zo van het internet plukken. Het document heet ‘A User’s Guide to Restructuring the Global Trading System’. Geschreven door Stephen Miran, voorzitter van Trumps Council of Economic Advisers. Het leest als een cursus en een handleiding.’
De status van de dollar
Miran stelt daarin de afkalving van de Amerikaanse industrie aan de kaak, gaat Longeval verder. ‘Het achterliggende probleem zou de status van de Amerikaanse dollar als ‘s werelds grootste reservemunt zijn, die zou leiden tot een permanente overwaardering van de munt. Die overwaardering zou de Amerikaanse export structureel onaantrekkelijk maken, waardoor de Amerikaanse industrie in een vicieuze cirkel zit.’
‘Miran verwijst op zijn beurt naar de Belgisch-Amerikaanse econoom Robert Triffin om zijn redenering te staven. Triffin argumenteerde dat een land dat zijn valuta als wereldreservemunt levert, bereid moet zijn om tekorten op de lopende rekening van zijn betalingsbalans te hebben. Dus meer importeren dan exporteren en een massa dollars in omloop brengen, zodat andere landen voldoende liquiditeit in die munt kunnen aanhouden als reserves.’
Een eigen leven
‘De wereldreservemunt gaat als het ware een eigen leven leiden op het internationale toneel, omdat ze er de rol van gemeenschappelijke geldhoeveelheid speelt. Exporterende landen krijgen dollars binnen, maar, in plaats van ze in te ruilen voor de eigen munt, houden ze de dollars bij om er handel mee te financieren met andere landen. Of om ze bijvoorbeeld te gebruiken als veilig onderpand. Indien dollars weinig of geen reservestatus zouden hebben, dan zouden deze landen eerder verkiezen om ze in te ruilen tegen de eigen munt, wat de dollar zou verzwakken en wat zo de Amerikaanse export terug aantrekkelijk zou maken.’
‘Maar door de reservestatus van de dollar kan Amerika niet genieten van dit zelfcorrigerende mechanisme. Door de sterkere economische groei van andere landen zoals China, wordt de structurele vraag naar dollars nog groter en ziet Amerika de tekorten op zijn betalingsbalans gestaag toenemen. Volgens Triffin tast dit het vertrouwen in de reservemunt aan, waardoor deze uiteindelijk zijn reservestatus verliest, en wereldwijde chaos ontstaat. Dit wordt het Triffin-dilemma of de Triffin-paradox genoemd.’
Ook voordelen
De status van wereldreservemunt levert Amerika ook een aantal voordelen op, aldus Longeval. ‘Zo kunnen de VS meer lenen tegen dezelfde rente omdat er steeds een sterke vraag is naar de dollar. Omgekeerd kan Amerika hetzelfde bedrag lenen maar tegen een lagere rente. Volgens sommige studies levert dat het land een rentevoordeel van 0,5 à 1 procent op. Niet gering, zeker niet als je een overheidsschuld hebt van 37.000 miljard dollar. Amerika kan de dollar ook als wapen inzetten door partijen de toegang tot het dollarsysteem te ontzeggen en dit systeem gebruiken om andermans dollaractiva te bevriezen of te confisqueren.’
‘Trump is zich bewust van dit voordeel maar vindt dat het evenwicht zoek is. Andere landen profiteren niet alleen van het systeem omdat ze meer naar Amerika kunnen exporteren. Ze profiteren ook van de Amerikaanse militaire paraplu en ze bezondigen zich aan valse handelspraktijken, China voorop. En daar wil Trump komaf mee maken.’
Welke strategie?
‘Miran schrijft de methode voor van de stok en de wortel. Hogere tarieven zijn de stok die nodig is om Amerika een hefboom te geven bij negotiaties en de wortel is het verlengen van de bescherming door Amerika’s militaire paraplu. Miran wil eerst slaan en dan zalven. De tarieven zijn de aanzet tot nieuwe handelsakkoorden. Die vormen dan de aanzet tot een nieuw valuta-akkoord – het ‘Mar-a-Lago’ akkoord, de opvolger van het Plaza-akkoord – waarbij de bevriende landen zich bereid tonen om de dollar te helpen verzwakken.’
‘Het Mar-a-Lago akkoord dwingt andere landen om hun dollarreserves af te bouwen of om te zetten in Amerikaanse staatsobligaties met een zeer lange looptijd die geen rente opbrengen. Die langere looptijd van reserveschulden zou moeten helpen om de volatiliteit op de financiële markten en de economische schade die daaruit zou voortvloeien te voorkomen.’
Navarro
Miran is volgens Longeval dus eerder gematigd en schrijft een progressieve invoering van strafheffingen en diplomatie voor om de financiële markten niet te verontrusten. ‘Trump heeft zich volledig aangesloten bij Mirans gedachtegoed, maar heeft onder invloed van hardliner Peter Navarro gekozen voor shocktherapie, die beter bij zijn persoonlijkheid aansluit. Hij heeft ongewild de culminatie van het Triffin-dilemma, een vertrouwenscrisis in de dollar, over zich heen geroepen.’
‘Het is tekenend dat de Amerikaanse staatsrente nu hoger is dan de interbancaire swaprente. Trump heeft zich geweldig in de eigen voet geschoten, waardoor hij nu in ijltempo bakzeil moet halen. Dat is het goede nieuws. Maar we zijn nog niet aan het einde van de tunnel. Miran is gematigder maar is niettemin een voorstander van een gemiddeld tariefniveau van 20 procent, fors hoger dan de 3 procent uit het verleden. Hij ziet dit als een manier om de Amerikaanse welvaart te verhogen, tenminste indien andere landen hun tarieven niet verhogen. Wat mijns inziens een zeer optimistische hypothese is.’
‘Waar Navarro en Trump wel een punt hebben is dat de WTO haar werk niet naar behoren doet. Ze gedoogt veel wanpraktijken zoals de subsidiëring door China van sommige economische activiteiten, die China dan toelaten marktaandeel te veroveren door hun producten te dumpen. Daar mag best iets aan gedaan worden. De vraag is alleen of Trump dit doel zal bereiken via een strategie van intimidatie. Na Liberation Day is Trump toe aan Deliberation Day, waarbij hij zijn huidige aanpak best grondig herbekijkt.’
Investment Officer spreekt maandelijks met beleggingsexpert Jan Longeval over zijn visie op de economische en financiële actualiteit.