Lage dekkingsgraden komen door de lage rente, niet door te lage kapitaalbuffers, meent een groeiend koor van pensioenfondsen en pensioendeskundigen. Zij bepleiten om de beleggingsrendementen mee te laten wegen, zodat de rekenrente omhoog kan. Maar SPIN, het pensioenfonds van IBM Nederland, bewijst dat dat niet hoeft.
De nood is hoog: 181 van de 223 pensioenfondsen waarvan toezichthouder De Nederlandsche Bank de cijfers bijhoudt, stonden bij de update van 19 september op een ‘reële dekkingsgraad’ van minder dan 100 procent. Daarbij zijn heel wat ondernemingspensioenfondsen. Maar er zijn dus ook 42 fondsen, die hun dekking boven de 100 procent weten te houden, ondanks de hardnekkig lage rente.
Tot die groep behoort de Stichting Pensioenfonds IBM Nederland, kortweg bekend als SPIN. In de DNB-lijst noteert SPIN 109,1 procent dekking. En dat is geen incident. Blijkens zijn laatste jaarverslag, over 2018, schommelt de ‘actuele’ dekkingsgraad – altijd hoger dan de ‘reële’ van DNB – al tien jaar achtereen tussen de 123 procent (2009) en 131,4 procent (april 2019).
SPIN voert de pensioenregelingen uit van 14.000 (oud-)IBM’ers en beheert daarvoor een vermogen van zo’n vijf miljard euro. Het gros van de deelnemers – 8.503 – valt onder een defined benefit-middelloonregeling, 2.114 hebben defined contribution en 3.281 een mix van DB en DC. Voor beide categorieën hanteert SPIN een eigen beleggingsbeleid. Voor DC dateert dat van oktober 2015. Voor DB viel het netto beleggingsrendement in 2018, een lastig beleggingsjaar, positief uit: 2,3 procent. De DB-regeling is bij SPIN in 2006 gesloten, waardoor de looptijd van de DB-verplichtingen steeds korter wordt.
Mede daarom heeft SPIN besloten de risico’s in de DB-portefeuille ieder jaar een stuk af te bouwen. Het matching-gedeelte steeg in 2018 van 69,6 naar 78,6 procent van het totaal. Het return-deel slonk van 30,4 tot 21,4 procent. Alle aandelen, begin 2018 goed voor 4,4 procent van return, zijn verkocht. Tegelijkertijd verhoogde SPIN de afdekking van rente en inflatie. ‘Het beleid van het fonds voorziet in verdere afdekking van de reële verplichtingen naarmate de financiële positie verder verbetert’, aldus het jaarverslag.
Dat voorzichtige beleid lijkt te lonen. Het geannualiseerde vijfjaarsrendement van alle beleggingen was in 2018 7,2 procent, en ligt al sinds 2014 0,3 procentpunt boven de benchmark. Wat de DC-deelnemers daarvan mee naar huis nemen, wisselt sterk, omdat ze kunnen kiezen tussen drie profielen – Defensief, Basis en Doorbeleggen – en iedere maand kunnen wisselen. Binnen ieders profiel belegt SPIN volgens leeftijdscohort. Bij deze zogenoemde life cycle methode verschuift de beleggingsmix geleidelijk van risicodragend naar risicomijdend naarmate de pensioendatum nadert.
Voor de DC-deelnemers belegt SPIN grofweg fifty-fifty in aandelen en vastrentend. Zo’n 90 procent van de totale DC-portefeuille is passief belegd. Het aandelen-deel is geheel passief en verdeeld over Northern Trust Global Investors MSCI World (87,5 procent) en TKPI MSCI Emerging Markets (12,5 procent). Het vastrentende deel belegt SPIN via drie TKPI-fondsen: voor twee derde in staatsleningen van Europese Triple A-landen, en het restant ongeveer gelijk verdeeld over emerging markets-schuldpapier en bedrijfsobligaties.
Gemeten vanaf oktober 2015 staan alle DC-leeftijdscohorten op cumulatieve rendementen van plus 13 tot plus 22 procent, met uitzondering van de ‘doorbeleggers’, die cumulatief min 0,38 tot min 6,13 procent hebben gescoord. Het ´doorbeleg´-profiel bestaat sinds 1 januari 2018 als gevolg van de invoering van de wet verbeterde premieregeling. Bij DC ligt het beleggingsrisico volledig bij de deelnemers; kiezen zij voor een hoger risico, dan ook voor een hogere kans op verlies.
De DB-deelnemers hoeven dankzij de duurzaam hoge dekkingsgraad niet te vrezen voor pensioenkorting. Verder blijft SPIN hun pensioenen gewoon indexeren: over 2018 met 1,3 procent. Dat percentage gaat van de dekkingsgraad af, maar dat kan het pensioenfonds zich gemakkelijk veroorloven. De pensioenen die in 2018 tot uitkering kwamen, stuwden de dekkingsgraad met bijna evenveel op: 1,2 procent. Bij een fonds als SPIN, met een dekkingsgraad van ruim boven de 100 procent, leiden uitkeringen namelijk tot vrijval van de voorzieningen, die daarvoor zijn opgebouwd.
Stichting Pensioenfonds IBM Nederland wil geen toelichting geven op het beleggingsbeleid. De informatie in dit artikel is op basis van openbare bronnen.
Dit artikel is gepubliceerd in de derde editie van Fondsnieuws Institutioneel - november 2019.
In deze rubriek verschenen eerder: