Han de Jong en Wouter Weijand - oud-collega’s bij ABN Amro - zijn het oneens over de vraag wie nu de pijn van deze crisis moet dragen. Weijand vindt dat bedrijven te veel risico’s hebben genomen en nu moeten accepteren dat staatssteun niet gratis is. De Jong reageert met zijn slotopmerkingen.
Wouter,
Dank voor je antwoord op mijn reactie op je stuk over de ‘socialistische heilstaat’. Toch kun je mij niet overtuigen, ik blijf het zeer oneens met je. Laat ik puntsgewijs door je betoog heen gaan.
1. Je schrijft dat een onderneming nu eenmaal ondernemingsrisico neemt en dus de gevolgen moet dragen. Ik betoog dat het hier een heel bijzondere situatie betreft. Volgens mij heb ik minister Wiebes, of was het Hoekstra, ook horen zeggen dat het hier juist niet om een normaal ondernemingsrisico gaat. Dat is de rechtvaardiging voor al die noodmaatregelen. En het is natuurlijk de vraag of de financiële problemen van bedrijven worden veroorzaakt door het virus of door de maatregelen van de overheid. Stel, je bent een caféhouder in Groningen. Er zijn daar nauwelijks coronabesmettingen, maar je moet van de overheid toch dicht. En jij noemt dat normaal ondernemingsrisico?
2. Verder betoog je dat niet elk bedrijf waarvan de omzet geheel of grotendeels wegvalt in alle gevallen overheidssteun zou moeten krijgen. Dat heb ik ook nooit beweerd en dus ben ik het met je eens. Je komt dan met allerlei hypothetische voorbeelden van bedrijven die in problemen komen, bijvoorbeeld door een daling van de olieprijs of een politiek omwenteling in een belangrijke afzetmarkt. Dat is normaal ondernemingsrisico en moet niet worden gedekt door de gemeenschap als het mis gaat. En als bedrijven onderuit gaan door een computervirus hebben ze hun systemen niet op orde. Daarvoor zijn ze zelf verantwoordelijk, niet de gemeenschap.
3. Je hebt het kennelijk niet zo op Booking.com en als ik het goed begrijp, ben je niet de enige. Ik ken de details niet en die boeien mij ook niet. Als dat bedrijf te weinig belasting in Nederland betaalt, terwijl het niets illegaals doet, is er kennelijk veel mis met de belastingwetgeving. Ga die dan aanpassen in plaats van een soort moreel beroep doen en op willekeurige basis bedrijven al dan niet uitsluiten van overheidssteun in de huidige situatie of die steun dan aan voorwaarden verbinden. Die moraliteit kom je toch al veel te veel tegen. Elk mens heeft een moreel kompas, maar dat is heel persoonlijk. Ik respecteer jouw morele kompas en hoop dat je mij het jouwe niet zal opdringen.
Als we in de huidige situatie onderscheid moeten maken tussen bedrijven op basis van morele overwegingen, wie bepaalt die dan? Op basis waarvan en hoe lang gaat dat wel niet duren? We hebben een noodsituatie. We moeten pompen, anders verzuipen we zeker. Ik verwijs graag naar de column van Mathijs Bouman afgelopen woensdag in het FD die aangeeft dat je tegen elk bedrijf wel wat bezwaar kunt aantekenen. Als je die allemaal uitsluit, wordt het wel een lekker goedkope steunoperatie. Behalve dat er massale werkloosheid komt die peperduur is.
4. Je schrijft dat het onjuist is winsten te privatiseren en verliezen te socialiseren. Helemaal eens. Maar dat wil ik ook niet. Tenminste, niet als regel. Maar nu is er een ongekend diepe recessie die de overheid willens en wetens zelf heeft veroorzaakt. Trouwens, als je aandeelhouder van Daimler bent, incasseer je dit jaar al een koersverlies van ongeveer 50 procent, hoezo socialiseren van verliezen?
5. Tenslotte je opmerking dat de loontrekker, die jij gelijkstelt aan de belastingbetaler, niet hoeft op te draaien voor falend beleid van bedrijven. In het algemeen is dat natuurlijk juist. Maar hier praten we over een ongekend diepe en brede recessie. De financiële steun is vooral bedoeld om massale werkloosheid te voorkomen en daardoor inkomens van loontrekkers te ondersteunen. Het lijkt mij niet zo gek dat alle belastingbetalers samen daarvoor de rekening betalen. Tot belastingbetalers horen ook trouwens ook aandeelhouders, andere eigenaren van ondernemingen en ook bedrijven.
6. Een laatste opmerking komt van een lezer die mij mailde na onze eerdere woordenwisseling. Hij was het met mijn visie eens en voegde daar nog aan toe (ik parafraseer nu) dat er lang op is gehamerd dat de belangen van alle stakeholders van bedrijven moeten worden bezien en gediend. Het is opmerkelijk en zeer teleurstellend dat plotseling toch weer tegenstellingen worden gecreëerd nu we in een crisissituatie zijn beland.
Ik vermoed dat ik jou evenmin kan overtuigen als ik jou. Iets beters dan ‘let’s agree to disagree’ kan ik er niet van maken. Als we de kant opgaan die jij voorstaat, denk ik dat de willekeur groot zal zijn, dat activisten de agenda gaan bepalen en dat de maatschappelijke polarisatie alleen maar verder zal toenemen.
Laten we binnenkort weer eens een kop koffie drinken.
Groet,
Han