Nederlandse pensioenfondsen moeten op hun tellen passen, nu de toezichthouder waarschuwt voor spill-over-effecten uit het Verenigd Koninkrijk. ‘Veel Nederlandse pensioenfondsen hebben een té grote blootstelling naar minder of niet-liquide activa. Dat moet veranderen.’
De woordvoering van De Nederlandsche Bank (DNB) bevestigde woensdag dat het pensioenfondsen oproept te overwegen meer contanten en andere liquide middelen aan te houden om te voorkomen dat de onrust in het Verenigd Koninkrijk doorsijpelt in Nederland.
De Financial Times meldde eerder dat de ambtenaren van DNB pensioenfondsen hebben gevraagd om de liquiditeitsregels te herzien, en verslag uit te brengen over de eventuele noodzaak van gedwongen verkoop van activa.
Volgens Mark Dowding, CIO van BlueBay Asset Management, lopen Nederlandse pensioenfondsen aanzienlijke liquiditeitsrisico’s. Hij houdt daarvoor de grote blootstelling aan de huizenmarkt en private activa verantwoordelijk.
Dowding constateert dat Britse fondsen hun participaties in private activa willen verkopen, maar de biedingen liggen ver onder de waarde van deze activa. Er zit tevens een veel te grote hefboomwerking in de hypotheken die in het vastrentende deel van Nederlandse pensioenfondsen zijn opgenomen, aldus Dowding. ‘Dat moet veranderen.’
Margin calls
De schokken in de Britse rentemarkt zorgden deze maand voor aanzienlijke margin calls. Margin calls wijzen op onvoldoende onderpand in grote derivatenportefeuilles, waarmee rente- en valutarisico van onder andere pensioenfondsen worden afgedekt.
Dergelijke contracten zijn gevoelig voor dagelijkse volatiliteit op de rentemarkt, en moeten dus worden verzekerd. Margin calls kunnen grote sommen pensioengeld in gevaar brengen. Om te voorkomen dat in Nederland vergelijkbare problemen ontstaan, trekt DNB nu aan de bel.
Als er te weinig liquide middelen beschikbaar zijn om te voldoen aan de margin calls, verkopen de fondsen doorgaans staatsobligaties, waardoor de rente significant oploopt. Die ontwikkeling dwingt pensioenfondsen vervolgens nóg meer onderpand te storten. Dit zorgt voor een onvrijwillige, maar stevige impact op de liquiditeit van geldmarkten.
‘Het is niet onvoorstelbaar dat de redelijkerwijs beschikbare ofwel primaire liquiditeit onvoldoende zal zijn om aan de vraag naar liquiditeit te voldoen’, stelt de AFM in een rapport.
Teveel moeilijk verhandelbare activa op balans
‘De kans dat beleidsmakers in de eurozone de fouten van de Britse regering zullen herhalen is klein’, zegt Mark Dowding in gesprek met Investment Officer. ‘De realiteit is echter dat de rente in de EU net als in het VK stijgt omdat de inflatie te hoog oploopt. Hogere rentes en stijgende rendementen maken de markten potentieel kwetsbaar voor een correctie.’ Vooral beleggingen in de huizenmarkt zijn volgens hem een potentieel gevaar.
‘Veel Nederlandse pensioenfondsen hebben een té grote blootstelling naar minder of niet-liquide activa’, zegt Dowding. ‘Pensioenfondsen moeten stoppen met het alloceren naar de huizenmarkt en andere private assets.’
‘Het is naïef om in vastgoedfondsen te beleggen met de gedachte dat ze liquide zijn’, vervolgt Dowding. ‘Vastgoed is illiquide, en we weten dat op momenten van stress, de terugbetalingen uit dergelijke fondsen zullen worden opgeschort, zoals in een aantal recente voorbeelden in het VK het geval is geweest.’
Als lange termijn staatsobligaties duurder worden, zoals nu gebeurt, gaan de huizenprijzen omlaag, constateert Dowding. ‘Als de activaprijzen sterk dalen, kunnen Europese pensioenfondsen die nu goed gefinancierd lijken, in een veel slechtere situatie terechtkomen. Vooral als zij gedwongen worden illiquide activa te verkopen omdat zij liquide middelen moeten aantrekken voor onderpand die de bewegingen op swapportefeuilles moeten afdekken, zoals wij in het VK hebben gezien’, zegt Dowding.
Volgens Dowding zijn de markten die het beste presteerden tijdens de financiële crisis, zoals de Nederlandse en Zweedse huizenmarkt, nu veel kwetsbaarder dan bijvoorbeeld de Spaanse of Ierse huizenmarkt door de grotere hefboom.
De Britse huizenmarkt
Als de Bank of England (BoE) de renteverhoging doorzet zoals de markt ze verwacht, zullen huizenprijzen in het VK met 40 procent dalen, zegt de CIO van de Britse vermogensbeheerder.
De markt verwacht een piek in de rente tussen 5 en 5,5 procent in het VK in de eerste helft van 2023. Dat is een ‘onmogelijke’ rentestand, volgens Dowding. ‘De hypotheekrente zal dan meer dan 6 procent zijn. Het is een dusdanig grote sprong in rentestand dat het onhoudbaar zal zijn voor de 7 miljoen hypotheekbetalers in het VK. De BoE zal helemaal niet kunnen ophogen tot 5,5 procent. Dat zou de Britse economie volledig ruïneren.’
Dowding is van mening dat de Britse rente niet verder opgehoogd kan worden dan 4 procent. ‘Iedere verdere verhoging zal de huizenmarkt laten omvallen.’