Aandelenfondsen die door de drie grote Nederlandse banken worden aangeboden, steken hun geld in omstreden palmoliebedrijven. In sommige gevallen gaat het om fondsen die op het eerste gezicht als ‘duurzaam’ of ‘verantwoord’ worden aangeprezen. Dat blijkt uit onderzoek in opdracht van milieuorganisatie Milieudefensie.
Milieudefensie vond palmoliebedrijven in een groot aantal fondsen, maar vooral de suggestie van duurzaamheid is opmerkelijk. Palmolie, gewonnen uit de vrucht van de oliepalm, is een grondstof die is omgeven door controverses. De olie wordt in tal van producten gebruikt, maar de aanleg van palmolieplantages gaat ten koste van het regenwoud in bijvoorbeeld Indonesië. Miljoenen hectares onvervangbaar tropisch regenwoud zijn op deze manier verloren gegaan. Ook zijn de arbeidsomstandigheden op de plantages vaak slecht.
Ander beleid voor beleggingsfondsen
De Nederlandse tak van verzekeraar Aegon besloot onlangs vanwege de problemen in de sector helemaal niet meer in palmolie te beleggen. Pensioenfonds ABP stapte al eerder uit een omstreden bedrijf. De drie onderzochte banken (ABN Amro, ING en Rabobank) profileren zich op het gebied van duurzaamheid en hebben vanwege de controverses een beleid als het om het uitlenen van hun eigen geld aan deze sector gaat.
Het beleid van de banken voor de eigen kredietverlening verschilt echter voor de beleggingsfondsen die via deze banken aan particulieren worden aangeboden. ABN Amro biedt bijvoorbeeld zogenoemde profielfondsen aan die worden voorzien van een duurzaamheidsrating. Op een schaal van vijf groene ‘duurzame’ blaadjes halen variant 5 en 6 van deze fondsen een score van drie.
Belangen in palmoliebedrijven
Beide fondsen hebben echter aandelenbelangen in drie palmoliebedrijven die in opspraak zijn geraakt vanwege problemen met de mensenrechten en/of het milieu. Het bedrijf Astra International is daarnaast geen lid van de Roundtable on Sustainable Palm Oil (RSPO). Het lidmaatschap van deze organisatie wordt door de sector als een soort minimum op het gebied van duurzaamheid gezien. ABN Amro leent geen eigen geld uit aan palmoliebedrijven die geen lid zijn van de RSPO.
Een woordvoerder van ABN Amro benadrukt dat de bank de aandelenportefeuille van de profielfondsen (die wel de naam van de bank dragen) niet zelf samenstelt, maar dat heeft uitbesteed aan externe managers. De bank is wel aan het onderzoeken hoe de duurzaamheidscriteria van de bank kunnen worden toegepast op deze aandelenselecties.
Duurzame fondsen
ING biedt twee fondsen aan van de Zwitserse vermogensbeheerder UBS, die op de website van ING staan gerangschikt onder de lijst met duurzame fondsen. Deze fondsen staan niet in het rapport van milieudefensie, maar kwamen naar voren na aanvullend onderzoek vlak voor publicatie van het rapport.
Eén van de twee fondsen belegt naast andere palmoliebedrijven ook in Astra International, terwijl het tweede fonds een belang heeft in Posco, het moederbedrijf van Posco Daewoo waar pensioenfonds ABP eerder uitstapte.
ING stelt in een reactie dat de fondsen door de externe vermogensbeheerder zijn gescreend op hun duurzame gehalte en dat de bank geen palmoliebedrijven bij voorbaat uitsluit.
Rabobank
Via de Rabobank worden vijf fondsen met palmoliebedrijven aangeboden waarvan in ieder geval de naam doet vermoeden dat het om een ‘duurzaam’ fonds gaat. Rabobank biedt bijvoorbeeld het ACTIAM Verantwoord Index Aandelenfonds Pacific aan wat wordt beheerd door de Nederlandse vermogensbeheerder Actiam, tegenwoordig eigendom van verzekeraar Vivat. Dit fonds belegt bijvoorbeeld in Wilmar, een grote producent die hevig onder vuur ligt van Amnesty International vanwege slechte arbeidsomstandigheden op de plantages.
Een woordvoerder van Actiam stelt dat de vermogensbeheerder wel degelijk palmoliebedrijven uitsluit die in de eigen afweging als controversieel worden beschouwd. De vermogensbeheerder gaat bovendien met de bedrijven in gesprek om ze tot beter gedrag te bewegen.
Verantwoorde teelt
Die benadering klinkt ook door in de reacties van drie grootbanken op dit artikel: terugtrekken uit de palmoliesector lost niets op, het is veel beter om de betrokken bedrijven tot beter gedrag te bewegen en tot een verantwoorde teelt van de oliepalm te komen.
Er is bovendien geen goed alternatief, zo luidt het argument. Palmolie levert per hectare veel meer op dan andere gewassen voor plantaardige olie, zoals bijvoorbeeld koolzaad. Milieudefensie stelt juist dat de de sector al jarenlang geen verbetering van betekenis laat zien en wil dat de banken het voorbeeld van verzekeraar Aegon volgen, door alle banden met de palmolie industrie te verbreken.
Copyright: Het Financieele Dagblad, 22 oktober 2018