De Europese Centrale Bank heeft donderdag laten weten even een pas op de plaats te maken voordat ze zich weer uitspreekt over de richting van de rentetarieven in de Eurozone.
Na 300 basispunten in zes opeenvolgende verhogingen sinds juli vorig jaar is de ECB is onzeker over haar volgende stap. Bedrijven, huishoudens en ook banken voelen inmiddels de effecten van de fors opgelopen rente. De ECB ziet ook dat commerciële banken de renteverhogingen “vrij snel” doorzetten in de economie.
De ECB kondigde donderdag, zoals verwacht, een verhoging aan van haar basisrente met 50 basispunten, alvorens mee te delen dat volgende rente stappen worden gebaseerd op een nieuwe data analyse. De verhoging van donderdag bracht de belangrijkste herfinancieringsrente op 3,5%, het hoogste niveau sinds oktober 2008.
ECB-president Christine Lagarde presenteerde drie nieuwe criteria die de ECB nu gaat hanteren. Deze criteria zijn ‘gloednieuw’ en zijn ‘nooit eerder besproken’, zei ze. Deze aanpak geeft de ECB ook tijd om de marktturbulentie van deze maand te beoordelen, waaronder de ineenstorting van Silicon Valley Bank en tumultueuze dagen voor de Zwitserse bank Credit Suisse.
‘Het is op dit moment niet mogelijk om te bepalen hoe de toekomst eruit zal zien’, aldus Lagarde. ‘Wat de toekomst betreft: we zijn afhankelijk van gegevens. De verhoogde onzekerheid heeft het belang van een data-afhankelijke aanpak versterkt. We moeten een betere beoordeling hebben zodra de financiële spanningen op de markt afnemen.’
Drie componenten
De drie componenten die de ECB nu gebruikt voor de rente zijn de beoordeling zijn de inflatievooruitzichten, de dynamiek van de onderliggende inflatie en de kracht van de monetaire beleidstransmissie in de eurozone. Deze factoren bepalen de volgende rentestap, die op 4 mei bekendgemaakt wordt.
Het effect van de wereldwijde tumult op de beurzen wordt bekeken als onderdeel van de beoordeling van de inflatievooruitzichten. ‘Financiële kwesties worden meegenomen’ in de eerste component, aldus Lagarde.
De ECB verlaagde donderdag haar algemene inflatieverwachtingen voor de komende drie jaar, maar verhoogde haar vooruitzichten voor het onderliggende inflatie voor dit jaar. Veerkrachtige arbeidsmarkten en sterke loongroei spelen ene rol.
Tijdens haar persconferentie deelde Lagarde enkele inzichten over een intern beraad over het transmissiemechanisme van het monetaire beleid. Dat wijst erop dat de ECB enigszins verbaasd is over de snelheid waarmee haar hogere rente doordringt in de economie. Lagarde bereidt een toespraak voor waarin zij zal ingaan op de primaire en secundaire effecten van beleidstransmissie. Uit gegevens over leningen aan bedrijven, huishoudens en hypotheken blijkt dat commerciële banken de hogere tarieven snel hebben doorgegeven aan hun klanten.
“Vrij snel overgeslagen”
Het monetaire beleid ‘lijkt vrij snel te zijn overgeslagen naar de kredietsector‘, aldus Lagarde, die eraan toevoegde dat dit het bankkrediet en het lenen door huishoudens in de eurozone duurder heeft gemaakt, de ‘kredietdynamiek’ heeft verzwakt en heeft geleid tot een afname van de vraag naar leningen, waardoor de economische groei - en dus ook inflatie - is afgeremd.
Uit gegevens over bankleningen blijkt dat banken in de eurozone als gevolg van de hogere rentes hun kredietvoorwaarden aanzienlijk hebben aangescherpt, waardoor leningen duurder zijn geworden voor leners. Op 2 mei, vlak voor het volgende rentebesluit van de ECB, wordt een nieuwe Bank Lending Survey gepubliceerd.
De snelle stijging van de rente sinds afgelopen zomer, zowel in Europa als in de VS, heeft nu duidelijk gevolgen voor de economie. Financiële ongelukken zoals de ineenstorting van de Silicon Valley Bank in de VS maken ook duidelijk dat hogere rentevoeten nu druk uitoefenen in bredere delen van de economie.
Crisis “in context niet verrassend”
‘Het is opmerkelijk hoe snel, hoe sterk de verandering in de tarieven is geweest‘, zei Charles-Henri Kerkhove, Fidelity’s investment director solutions en multi-asset, eerder deze week op een conferentie in Brussel. “Mini-crises zoals die van het weekend komen altijd als een verrassing. In de context is het niet verrassend. We zouden er in de loop der tijd meer van moeten zien.”
Lagarde benadrukte het vertrouwen van de ECB in de Europese bankensector en sprak over veerkracht en sterke kapitaal- en liquiditeitsposities. ‘De banksector staat er momenteel veel sterker voor dan in 2008. Bovendien hebben we, mocht het nodig zijn, de instrumenten die beschikbaar zijn. We hebben een gereedschapskist’ om zo nodig op te treden.
Lagarde verwees herhaaldelijk naar de ‘creativiteit’ van de ECB-medewerkers om met innovatieve oplossingen te komen voor onverwachte problemen als die zich tijdens bijzondere omstandigheden voordoen.
Een engelstalige versie van dit artikel is beschikbaar op Investment Officer Luxembourg.