In ethische dilemma’s op de werkvloer is de scheidslijn tussen goed en slecht vaak moeilijk te trekken. ‘Er zijn geen louter goede of slechte mensen, het hangt allemaal af van de omstandigheden’, aldus CFA-expert ethiek Michael McMillan.
De professor en directeur ethiek en professionele standaarden van het CFA Institute sprak donderdag in Amsterdam een groep van circa 50 beleggingsprofessionals toe tijdens de bijeenkomst ‘Can being ethical be dangerous to your career?’
Innerlijke discipline
Om deze vraag te beantwoorden, moet eerst duidelijk zijn wat wordt verstaan onder ethiek. En wat het verschil is tussen je houden aan de wet of het volgen van regels en ethisch gedrag.
Dit laatste komt meer neer op innerlijke dan van buiten opgelegde discipline. ‘Het gaat erom de juiste keuze te maken zelfs als niemand kijkt’, aldus McMillan. Hij beschrijft het doel van de trainingen die hij geeft als: ‘Bewustmaken van gedachten en gedragingen, zodat ze kunnen worden bijgestuurd voordat ze leiden tot problemen.’
De problemen waartoe onethisch gedrag kan leiden, lijken hem evident. ‘In de crisis zijn mensen al hun spaargeld en hun huizen kwijtgeraakt.’
In een aan de aanwezige leden van VBA Beleggingsprofessionals en CFA Society Netherlands aangeboden rapport van The Economist Intelligence Unit staan ook Nederlandse banken hoog in het lijstje van grootste boetes die sindsdien in de sector zijn uitgedeeld. Ondertussen vormen financiële dienstverleners de sector waarin het brede publiek het minste vertrouwen zegt te hebben.
Naam van het bedrijf
McMillan houdt zijn toehoorders een aantal dilemma’s voor ter illustratie van de problemen die zich voor kunnen doen. Op voorhand zegt hij al dat voor elk antwoord waarschijnlijk wat te zeggen is.
Wat doe je als je van het fondshuis waarvoor je werkt een vergoeding krijgt voor de taxi om na de borrel naar huis gereden te worden, maar je steekt die in je zak en wordt op weg naar huis in de auto dronken aangehouden door de politie? Het grootste deel van de aanwezigen zou dit opbiechten aan de werkgever. Een kwart zou niets zeggen.
Gevraagd naar de motivatie voor hun antwoorden, voeren veel mensen formele argumenten aan. Anderen zien dit als een privé aangelegenheid. Maar McMillan raad aan een stap verder te denken. ‘Wat als het tot een zaak komt? Dan zullen media niet alleen jou naam noemen, maar telkens benadrukken dat het een werknemer van dit-of-dat fondshuis was die dronken achter het stuur zat.’
Complience afdeling
Of als je bij een vorige werkgever due diligence deed bij een niet-genoteerd bedrijf dat ver is in de ontwikkeling van een medicijn en het fonds waar je nu manager van bent een belang wil nemen in een genoteerd bedrijf dat onderzoek doet in dezelfde richting? De antwoorden zijn hier diverser. De meest gegeven antwoorden zijn niets zeggen of collega’s proberen te ontmoedigen hierin te beleggen, zonder details over de concurrent prijs te geven.
Mond houden over informatie die puur vertrouwelijk met je is gedeeld, lijkt hier te prevaleren. Maar ook hier denkt McMillan even hardop door. Als je het eerste doet, je fonds belegt in het ene bedrijf en het andere lanceert zijn medicijn succesvol, is dit extreem schadelijk voor het fonds en jij zal erop worden aangekeken. Ook het tweede zal ongetwijfeld argwaan wekken.
Hier kan de complience afdeling zijn nut bewijzen, aldus de Amerikaanse professor. Door de kwestie hier neer te leggen en de complience officer het fonds op de ‘resricted list’ te laten plaatsen, kan het dilemma worden geneutraliseerd.
Reputatieschade
Een derde voorbeeld, lijkt een meer uitgemaakte zaak. Je komt er via een vriend achter dat CEO’s van bedrijven uitgebreid praten, waarna je in de media ziet dat geruchten gaan dat het ene bedrijf overgenomen wordt. Kan je eerst zelf en na overleg met de manager van het hedgefonds waarvoor je werkt ook hiervoor posities innemen?
De meerderheid van de CFA en VBA-leden zegt in beide gevallen nee. Maar McMillan wijst ook hier, dat niet alleen een mogelijke straf bij bewezen insider trading doorslaggevend is. Je reputatie is al verwoest als de SEC of een andere autoriteit besluit tot een onderzoek.
‘Alle beboete banken hadden een complience afdeling, maar het gaat niet alleen om het volgen van de regels’, geeft hij de aanwezigen mee. De ‘code of ethics’ van Enron zag er bovendien schitterend uit, maar op de vloer bleek niemand zich eraan te houden.
Eerlijkheid enige keus
Je kan ergens tijdelijk mee wegkomen, maar op den duur loopt het mis. ‘Niemand komt terug bij de garage waar je het gevoel hebt afgezet te worden.’
Ethisch gedrag is niet een van de keuzes, wil hij maar zeggen. McMillan: ‘Eerlijkheid is de enige keuze als je een carrière in deze sector wilt hebben.’