De beste oplossing voor een betere samenwerking binnen Europa is het afschaffen van de euro. Dit is het beste moment daarvoor. Het ontvlechten van een muntunie verloopt per definitie chaotisch. Goed om daarvoor een toch al verloren jaar te gebruiken, schrijft Han Dieperink, voormalig CIO van Rabobank in een bijdrage voor Investment Officer.
Rome
De huidige status quo van lockdowns sluit naadloos aan bij de wekenlange Bank Holidays die nodig zijn om een transitie naar individuele munten mogelijk te maken. Nationalisatie van Europese banken staat toch al op de agenda.
De Europese Unie zal het einde van de euro niet overleven. De Europese natie bestaat dan ook niet. Een natie wordt voor een belangrijk deel bepaald door een eigen grondgebied, eigen wetten een eigen begroting en een eigen munt. Op dit moment zijn in Europa veel binnengrenzen gesloten, maakt iedereen zijn eigen wetten om de crisis te bestrijden, maatregelen die worden betaald uit de eigen begroting. Alleen de euro staat als een vreemde anomalie steun aan de getroffenen in de weg. De kracht van Europa zit in de pluriformiteit, niet in de uniformiteit zoals in de Verenigde Staten en China. De Germanificatie van Europa is mislukt.
Transferunie komt er niet
De Italianen willen geen geld van het Europees Stabiliteitsmechanisme, maar eurobonds. Aan het ESM zitten verplichtingen om te hervormen. Eurobonds hebben dat niet, maar die vereisen wel een tweederde meerderheid in de Bondsdag. Zo’n transferunie komt er dus niet. Doormodderen is niet langer een alternatief. Als alternatief voor eurobonds noemen de Italianen een Europees Marshallplan. Daarmee tonen de Italianen weinig historisch besef. Aan dat plan zaten net zo veel verplichtingen als aan het ESM.
Gratis geld bestaat niet, hoewel de ECB wel die kant op lijkt te gaan met haar monetaire financiering. De Italiaanse staatsschuld is voor een groot deel in handen van de Italianen. Ook het opkoopprogramma van de ECB wordt uitgevoerd door de lokale centrale banken, in dit geval de Banco d’Italia. Schuld saneren lost dus niets op.
Wel geld, niet veranderen
De Italianen willen wel geld, maar niet veranderen. Wat dat betreft lijkt de economische situatie hopeloos, maar toch is die niet ernstig. Geld is niet het probleem. Italianen behoren tot de rijkste mensen in Europa. Het netto privé vermogen ligt op meer dan 7 keer het Italiaanse bbp, enorm vergeleken met de staatsschuld van 1,3 keer het bbp. Gecombineerd is dit vermogen dus bijna 6 keer het bbp.
In Duitsland ligt het netto-privévermogen op slechts 4 keer het bbp en de staatsschuld op 0,6 keer het bbp, per saldo dus minder dan 3,5 keer het bbp. Het grote grijze circuit in Italië zit niet in deze cijfers. Ook stallen Italianen veel geld buiten Italië. Die zien de bui al hangen. In 1992 voerde de overheid een eenmalige heffing op vermogen bij Italiaanse banken van 0,6 procent door en dat zit nog altijd goed tussen de oren van de Italianen. Een eenmalige heffing op het vermogen buiten Italië is denkbaar. De Zwitsers zijn toch al omsingeld door de Europese Unie en willen vast meewerken.
Sterker zonder Italië
De euro heeft er voor gezorgd dat Italië twintig jaar lang per saldo geen economische groei heeft gezien. De Europese belofte is voor de Italianen niet uitgekomen. Inmiddels gelooft tweederde van de Italianen dat het nadelig is om onderdeel te zijn van de Europese Unie. Als er nu verkiezingen zouden worden gehouden, dan komt er een rechtste meerderheid die uit de Unie wil.
Stoppen met de euro en tegelijk zorgen voor een krachtige douane-unie, is de beste oplossing voor Italië. Het zorgt er ook voor dat de Britten, de Zwitsers en de Noren aan boord kunnen komen. Dat maakt Europa eerder sterker, dan zwakker.
Deze bijdrage is geschreven door Han Dieperink, die eerder in zijn loopbaan chief investment officer was van Rabobank en Schretlen & Co. Hij is op dit moment actief als zelfstandig belegger en consultant.