Het gaat er nu dan ook echt van komen: de Europese Commissie voert Mifid II in, wat ondermeer betekent dat heel EU het provisieverbod opgelegd krijgt. Nederland wordt als casus bestudeerd, schrijft FN Kennisexpert Iris van de Looij, maar een gidsland is het niet.
Nu de meesten van ons op vakantie zijn of tenminste in de vakantiestemming, is het wellicht een goed moment om vanuit het buitenlands perspectief naar Markets in Financial Instruments Directive (MiFID II) te kijken.
Want met de invoering van MiFID II komt er eindelijk een provisieverbod binnen heel Europa. Het zal u niet verbazen dat dit verbod buiten Nederland één van de grootste thema’s van MiFID II is. De impact is groter dan het in Nederland ooit geweest is.
De inkomsten van de banken en van vermogensbeheerders in veel andere EU-landen bestaan voor een zeer fors gedeelte uit provisies. Dit komt doordat er meer gebruik wordt gemaakt van fondsen en de management fees van de fondsen in een aantal landen een stuk hoger ligt dan in Nederland.
Volgens de European Fund and Asset Management Association (EFAMA) is in de Nederlandse markt ongeveer 15 procent van het totale vermogen belegd in beleggingsfondsen en indexproducten, terwijl dit bijvoorbeeld in België 46 procent is. In Frankrijk is dat 52 procent en in Duitsland zelfs 82 procent.
Zoals aangegeven zijn in veel landen de management fees van fondsen ook hoger. In 2012, voor de invoering van het provisieverbod in Nederland, was de management fee hier gemiddeld 1,18 procent. In andere landen is dat een stuk meer: het is in Duitsland 1,52 procent, in Frankrijk 1,62 procent en in Italië 1,85 procent. Spanje is in dit opzicht het duurste Europese land met een gemiddelde management fee van 1,94 procent*.
Het goede nieuws voor deze landen is dat het provisieverbod binnen MiFID II minder ver gaat dan in Nederland. Binnen MiFID II geldt het provisieverbod alleen voor discretionair beheer en voor onafhankelijk advies. Voor execution only en advies met huisfondsen mogen de aanbieders de provisie behouden.
Is dit eigenlijk wel goed nieuws of maakt het de invoering van het provisieverbod in de Europese Unie juist zo enorm complex? Waarschijnlijk het laatste. Maar er is geen keus, want veel partijen zullen niet overleven zonder deze provisie-inkomsten en zoeken dan ook naar alle mogelijke middelen om hun inkomsten te behouden.
Nederland en Engeland worden in dat verband uitvoerig bestudeerd. De ‘pricing’ modellen worden door Europese concurrenten volledig uitgepluisd. Ook wordt gekeken naar de manier waarop destijds is gecommuniceerd over het omzetten van de stukken naar de RDR-shareclasses. Het is binnen MiFID II trouwens niet verplicht om in RDR-shareclasses te beleggen. Het is ook toegestaan om de provisies terug te storten op de rekening van de eindklant. Er zijn partijen die overwegen dit te doen.
Die invulling van het provisieverbod maakt het lastig voor Europese asset managers. Er blijft door de gedeeltelijke invoering van het provisieverbod vraag naar beide shareclasses: de RDR en de non-RDR. Dit betekent uiteindelijk dat de asset managers na MiFID II meer shareclasses in de lucht hebben dan daarvoor. De vraag is of het de investering waard is om dit voor alle fondsen te doen.
Het Ministerie van Financiën heeft destijds zijn nek uitgestoken voor een volledig provisieverbod in Nederland. Dat heeft het voor execution only partijen zoals BinckBank moeilijk gemaakt. Maar de communicatie voor de gehele markt was relatief makkelijk. Het was verboden - punt.
Met MiFID II worden provisies in de Europese Unie niet volledig verboden. Dat zal veel vermogensbeheerders overeind houden. Maar het lijkt erop dat dit gedeeltelijke provisieverbod de markt niet meer transparant zal maken en de eindklant er uiteindelijk ook weinig mee opschiet.
* bron: Insead OEE data services
Iris van de Looij is zelfstandig adviseur en interim-manager. Eerder werkte zij onder meer als global head of product development bij MeesPierson en achtereenvolgens als director investment solutions bij Theodoor Gilissen en group head of investment solutions bij KBL European Private Bankers.
Zij zal de komende tijd op structurele basis met FN Premium-lezers haar kennis delen op het gebied van productmanagement en Mifid.