De vanzelfsprekendheid rond duurzaam beleggen is typerend voor het ‘kleine’ Nederland. ‘In grote landen spelen andere factoren een zwaardere rol, zoals een forse industrie. Daar moet toch echt rekening mee worden gehouden.’ Aldus Olaf Brugman, na 22 jaar bij Rabobank sinds negen maanden hoofd duurzaamheidsrisico’s bij DWS in Frankfurt.
‘Een uitdaging in meerdere opzichten’, zegt Brugman over zijn werk. Leven en wonen in Frankfurt is dat niet zozeer: zijn familie is deels van Duitse afkomst en hij woonde zijn hele leven al in het oosten van Nederland. Maar toch: ‘Je hebt hier vrijwel geen Chinese restaurants, in plaats daarvan Vietnamese of Koreaanse. En op zondag zijn alle winkels dicht, niet altijd handig.’
Maar het avontuur trok. Bij Rabobank hield Brugman zich decennialang bezig met duurzaamheidsbeleid, onder meer in het engagement met stakeholders. Nu heeft hij bij DWS een ‘klassieke risicomanagementfunctie’ in de tweede lijn, waarbij het met name meer gaat om de wijze waarop en de mate waarin duurzaamheidsrisico’s de (financiële) degelijkheid van de assetmanager beïnvloeden. En over de vraag hoe die risico’s dan mogelijk beheerst kunnen worden.
Wisseling van perspectief
Dat is in de Duitse context een complexere vraag dan in de Nederlandse, zo geeft Brugman aan. Eenvoudige antwoorden zijn er eigenlijk niet. ‘De wisseling van perspectief is interessant om mee te maken. In een groot land als Duitsland moet met meer factoren rekening worden gehouden dan alleen het principiële uitgangspunt, waar Nederlandse partijen vaker mee kunnen volstaan.’
Alleen duurzaamheid ‘preken’ werkt echter niet in Duitsland, stelt Brugman vast. ‘Het is makkelijker om kritiek te hebben op een industrie als je die zelf niet hebt. Maar intussen kopen ook Nederlandse consumenten de producten van die industrie. In Duitsland moet simpelweg rekening gehouden worden met het belang van die industrie. Duurzaamheid kan niet het enige doel zijn: we willen ook economische groei, werkgelegenheid en betaalbare volkshuisvesting realiseren.’
Daarnaast krijgt veiligheid in Duitsland nog meer aandacht dan in Nederland. ‘Een oorlog niet ver weg, miljoenen vluchtelingen: je merkt dat de dreiging hier concreter is, reëler. Ook dat heeft invloed op de disussies over duurzaamheid en in mijn werk moet ik daar rekening mee houden. In ieder geval werken hier de oplossingen niet altijd zoals ik die leerde in Nederland. Ik heb mezelf als professional op het gebied van duurzaamheid min of meer opnieuw moeten uitvinden.´
Regenwoud
Helemaal nieuw is de situatie overigens ook weer niet voor Brugman. Rond 2020 werkte hij enkele jaren voor Rabobank in Brazilië, in de periode dat Bolsonaro als president werd gekozen. ‘De landbouw is voor Brazilië erg belangrijk, maar dat legt wel druk op het kunnen behouden van het regenwoud. Ook daar zie je dan dat het West-Europese perspectief niet zaligmakend is: de rijke landen kopen de producten, maar willen niet altijd betalen voor de klimaatschade die mede het gevolg is van die consumptie. De boeren hebben echter een faire prijs nodig voor maatregelen die ze nemen om duurzamer te produceren en om de herkomst van producten helder te maken.’
Het is ‘de harde werkelijkheid’, zegt Brugman. ‘Natuurlijk kun je een mening hebben over hoe de wereld er uit zou móeten zien, maar daarmee los je niet de problemen op die zich in de realiteit , naast verduurzaming, voordoen. Naast de klimaatcrisis zijn er ook meer acute crises waarvoor we ook oplossingen moeten bedenken.’
Wonen in Frankfurt
De tweede stad van Duitsland, met een bevolking afkomstig uit alle windstreken en een enorm cultuuraanbod, gebaseerd op de diepgewortelde literaire en muzikale tradities, van Goethe tot Bach. Het valt Brugman op dat er in Duitsland nog veel aandacht is voor muziekbeoefening. ‘Veel piano- en muziekwinkels bijvoorbeeld. Waar vind je die nog in Nederland?’ Hij benoemt ook de centrale ligging, binnen een paar uur ben je in Parijs, in Amsterdam of in de Alpenlanden. Hij woont zelf in een stadje net buiten Frankfurt, grenzend aan de bossen van het Taunus-gebergte. ‘500 meter wandelen en ik ben in het bos.’
Leven in Duitsland is verder aangenaam: ‘De dingen zijn over het algemeen goed en duidelijk geregeld en daar worden over het algemeen weinig tot geen uitzonderingen op gemaakt. Het was wel even wennen aan de manier waarop de overheid communiceert: zeer uitgebreid en gedetailleerd. Dat kan ik wel eens vermoeiend vinden: in Nederland zijn we gewend korter te worden geïnformeerd. Maar aan de ander kant heb je dan - na enig lezen - wel een volledig beeld van wat je rechten en plichten zijn. En dat heeft ook weer voordelen. Nederland is duidelijk verder met digitale overheidsportalen waarmee iedereen zijn zaken thuis volledig kan regelen. ‘
Dit is de eerste aflevering van de zomerserie 2025 van Investment Officer, over Nederlandse beleggingsprofessionals die werkzaam zijn in het buitenland.