Het risicovrije rendement is een ijkpunt voor beleggingsbeslissingen. Het zorgt ervoor dat het rendement boven op het risicovrije rendement kan worden afgewogen tegen de risico’s die een belegger loopt. Dit idee van een risicovrij rendement is ook een fundamenteel onderdeel van het Black-Scholes-model en Modern Portfolio Theory (MPT). Het is de benchmark waarboven activa met risico moeten presteren.
Probleem met het huidige risicovrije rendement is dat er alleen nog maar risico is en geen rendement. Nu beleggers dit ijkpunt moeten missen, moet er een andere hoeksteen voor in de plaats komen.
Jarenlang was het aandeel Koninklijke Olie de hoeksteen van de portefeuille voor veel Nederlandse beleggers. De Koninklijke verhoogde trouw elk jaar het dividend en andere aandelen in portefeuille waren alleen interessant als ze beter scoorden dan de Koninklijke. Warren Buffett gebruikte jarenlang het aandeel Johnson & Johnson om overtollige middelen te parkeren. De Belgen hadden tot aan de Grote Financiële Crisis daarvoor het aandeel Fortis, het kan verkeren.
Ook op dit moment parkeren veel beleggers hun geld liever in de top tien grootste tech-aandelen dan in Amerikaanse staatsobligaties. Nu lijkt het wel alsof ze direct de top tien kopen, maar feitelijk kopen ze een simpele indextracker en daardoor profiteren de aandelen met het zwaarste gewicht het meest. Hoewel het aantrekkelijk is om een groep defensieve aandelen te nemen als alternatief voor het risicovrije rendement, blijven er nog te veel risico’s over om ze als zodanig te beoordelen.
Ongeschikte veilige havens
Cash is niet geschikt als ijkpunt en zeker niet als hoeksteen van de portefeuille. Iemand die het afgelopen jaar geld op een spaarrekening heeft staan, verliest meer dan 5 procent aan inflatie en belastingen. Spaarders die gaan beleggen zijn meestal nogal defensief ingesteld. Die krijgen daardoor een risicoprofiel opgelegd met hoofdzakelijk obligaties. Het enige gevolg is dat men de negatieve spaarrente voor langere tijd heeft vastgezet. Ook obligaties vallen dus af als hoeksteen van de portefeuille. Een traditionele vluchthaven is goud, al fungeerden schelpen over een nog langere periode als vluchthaven.
Het probleem met goud is dat het geen direct rendement oplevert. Het behoort tot de categorie activa die waard zijn wat de gek ervoor geeft. Er is geen dividend of coupon die een basis kan vormen voor de waardering. Verder kent goud ook relatief weinig industriële toepassingen. Het is vooral een metaal dat we uit de grond halen om het daarna weer diep onder de grond weg te stoppen. Wat dat betreft is olie een beter alternatief. Alles is immers energie en vergeleken met goud is olie in historisch perspectief nog altijd erg goedkoop. Nadeel van olie is dat er veel discussie is over de klimaatproblematiek en de energietransitie.
Over het echte risicovrije rendement is er geen discussie mogelijk. Cryptovaluta worden wel gepositioneerd als alternatief voor cash of voor goud, maar ook hier is het onmogelijk om crypto te waarderen. Daarbij komt nog dat het nog maar helemaal de vraag is of ze erover vijf of tien jaar nog wel zijn. De flippo-rage ligt ook alweer enige tijd achter ons.
Grondstoffen als risicoloos alternatief
Grondstoffen hebben als grote voordeel dat ze een tastbaar alternatief bieden voor cash. Cash wordt voortdurend bijgedrukt door de centrale banken en dat maakt het bepaald niet risicoloos. Bij grondstoffen kan dat niet. Toch leveren zo’n beetje alle grondstoffen geen direct rendement.
Er is echter één uitzondering en dat is hout. Bomen groeien elk jaar en elke jaarring mag worden beschouwd als een coupon of als dividend. Bijkomend voordeel is dat dit niet afhankelijk is van economische omstandigheden. Dat is een aantrekkelijke eigenschap als mensen het geld even willen parkeren, bijvoorbeeld omdat ze de economie of de beurs even niet meer vertrouwen. Hout moet in staat worden geacht om de inflatie bij te houden. Hout is relatief schaars omdat de hoeveelheid bos in de wereld gestaag afneemt. Een bos staat bovendien op land en dat is een eindig productiemiddel.
Voor hout zijn er opeens verrassend veel toepassingen. Eén daarvan is de bouw. Bouwen met hout is duurzaam omdat er veel CO2 wordt vastgelegd, beter dan het stompzinnig verbranden van bossen in biomassacentrales. Hout vervangt vervuilende materialen zoals beton, baksteen of plastic. Alles wat gemaakt wordt van olie, kan in de toekomst van hout worden gemaakt. Duurzaam beheerde bossen vormen daarmee een interessante hoeksteen van de portefeuille voor de lange termijn. De waarde van een bos stijgt met de jaren en wordt weinig beïnvloed door conjunctuurvertragingen.
Als de houtprijzen laag zijn, kan een bos rustig verder groeien terwijl zijn waarde enkel toeneemt. Hoe dikker de boom, hoe groter de kwaliteit van het hout en hoe hoger de prijs. Het oogsten wordt dus gewoon verschoven naar een latere datum, wanneer de waarde van de bomen nog groter zal zijn. Hout biedt ook een uitstekende bescherming tegen de inflatie. De vraag naar hout zal in de komende jaren sterk stijgen. Niet alleen is bouwen met hout herontdekt, het zal ook steeds vaker worden verplicht als alternatief voor minder duurzame materialen. Op de laatste klimaatconferentie in Glasgow heeft een grote groep landen afgesproken om geen bossen meer te kappen en om zelfs bossen aan te planten.
Verder zullen er maatregelen worden genomen die zorgen voor minder CO2-rechten en daarmee hogere CO2-prijzen. Bossen leggen CO2-vast en beleggers krijgen betaald voor het vastleggen van CO2. Het enige nadeel is dat hout beperkt verhandelbaar is en qua omvang waarschijnlijk te klein is voor veel institutionele beleggers. In de afgelopen dertig jaar werd met hout een rendement gerealiseerd van gemiddeld 8 procent per jaar. Dat is een mooi referentiepunt voor de invulling van een portefeuille. Hout als de nieuwe hoeksteen.
Han Dieperink is zelfstandig belegger, consultant en kennisexpert van Fondsnieuws. Hij was eerder in zijn loopbaan chief investment officer van Rabobank en Schretlen & Co. Hij is thans actief als chief commercial officer bij Auréus Vermogensbeheer. Dieperink geeft zijn analyse en commentaar op economie en markten. Zijn bijdragen verschijnen op dinsdag en donderdag.