Bijna 16 jaar heeft Angela Merkel aan het roer gestaan van de grootste economie van Europa. Op 26 september zijn er verkiezingen en de Duitse politiek is opeens allesbehalve saai. Voor de zomer leek het er even op dat de Groenen groter zouden worden dan CDU/CSU.
Er werd dan ook volop gespeculeerd op een zwart/groene coalitie tussen CDU/CSU en de Groenen. Zowel Armin Laschet van de CDU en Annalena Baerbock hebben gedurende de zomer fors aan populariteit ingeboet.
Ook in Duitsland volop schandalen
Bij CDU/CSU speelde - net als in Nederland - eerder dit jaar een mondkapjesschandaal waarbij twee partijleden tonnen aan provisie achterover hebben gedrukt. Meer recent stond Laschek te lachen terwijl hij een bezoek bracht aan het zwaar door het noodweer getroffen Erftstadt. CDU/CSU gaat waarschijnlijk het slechtste verkiezingsresultaat in meer dan 70 jaar neerzetten.
Anna Baerbock van de Groenen komt steeds meer in het nauw door beschuldigingen van plagiaat. Dat heeft ervoor gezorgd dat eerdere fouten in de campagne, zoals het oppoetsen van haar cv, een aantal pijnlijke versprekingen en een bonus die eerder onvermeld bleef, haar extra worden aangewreven.
Ook in Duitsland coalitie-perikelen
Duitsland heeft een kiesdrempel van 5 procent. Dat zorgt ervoor dat er relatief weinig partijen in het parlement komen. Desondanks is het dit keer waarschijnlijk dat er een coalitie komt van minimaal drie partijen. CDU/CSU, de Groenen en de liberale FDP kunnen samen de zogenaamde Jamaica-coalitie vormen. Een andere mogelijkheid is de Stoplicht-coalitie van de Groenen, FDP en de socialistische SPD. Dankzij Olaf Scholz ligt de SPD namelijk voor het eerst in 15 jaar voor in de peilingen op CDU/CSU.
Olaf Scholz is bondsminister van Financiën en vicekanselier in het vierde kabinet van Merkel. Hij wordt steeds meer gezien als de vanzelfsprekende opvolger van Merkel. Scholz is saai en betrouwbaar. Het zijn echter wel eigenschappen die goed vallen bij de Duitse kiezer: continuïteit, ervaring en voorspelbaarheid. Hij wordt ook wel de Scholzomaat genoemd vanwege zijn informatiedichte, maar droge speeches. Maar hij is wel de facto de crisismanager tijdens de coronacrisis.
Hij kwam snel met hulpgelden voor het bedrijfsleven. Scholz was ook populair toen hij nog burgemeester van Hamburg was, waar hij dingen voor elkaar kreeg wat in andere steden maar niet leek te lukken, zoals het bouwen van voldoende huizen. Maar Scholz is als minister van Financiën ook verantwoordelijk voor de Bafin, de Duitse financiële toezichthouder. En die is natuurlijk verantwoordelijk voor het falende toezicht op Wirecard, met als pikant detail dat medewerkers van de toezichthouder belegden in Wirecard. In andere Europese landen is het onmogelijk dat medewerkers van een toezichthouder beleggen in bedrijven die onder datzelfde toezicht staan. Bafin-medewerkers hadden een persoonlijk financieel belang in dit inmiddels failliete Duitse fintechbedrijf.
Wat betekent Stoplicht-coalitie voor markt?
De grote vraag is wat een Stoplicht-coalitie betekent voor beleggers. Allereerst is Scholz geen vervanger van Merkel. Hij is de afgelopen jaren opgeschoven naar links, waarbij Scholz meer aandacht heeft voor de groeiende kloof tussen winnaars en verliezers. Hij legt de nadruk op kansenongelijkheid, sociale zekerheid en woningbouw. Scholz hielp ook bij het Europese herstelplan en het wereldwijde minimumbelastingtarief voor bedrijven van 15 procent. Met een Stoplicht-coalitie is het waarschijnlijk dat Europa machtiger gaat worden. Voor Scholz mag de nationale staat verdwijen. Europa krijgt van Scholz ook meer financiële ruimte waarbij het herstelplan niet langer wordt gezien als eenmalig.
Reken er ook maar op dat hij het Keynesiaanse beleid volop gaat omarmen. Socialisten zijn nu eenmaal goed in het uitgeven van geld wat niet van hen zelf is. Verder krijgt de Europese Green Deal een impuls door deze coalitie. Sinds de Brexit is de Duitse macht in Europa duidelijk toegenomen. Samen met Frankrijk besluit Duitsland over de Europese toekomst.
Reken op meer liquiditeit, hogere overheidsinvesteringen en soepelere begrotingsnormen. Reken dus ook op een zwakkere euro en hogere CO2-prijzen. Scholz is geen liefhebber van cryptovaluta, maar wel een voorstander van een digitale versie van de euro. Net als in Nederland zullen de coalitiebesprekingen in Duitsland een geruime tijd in beslag nemen. De vorige keer duurde het ongeveer vijf maanden voordat er een nieuwe regering was. Als de besprekingen dit keer voortslepen tot voorbij 16 december, dan haalt Merkel haar mentor Kohl in als de langstzittende kanselier van Duitsland.
Han Dieperink is zelfstandig belegger, consultant en kennisexpert van Fondsnieuws. Hij was eerder in zijn loopbaan chief investment officer van Rabobank en Schretlen & Co. Hij is thans actief als chief commercial officer bij Auréus Vermogensbeheer. Dieperink geeft zijn analyse en commentaar op economie en markten. Zijn bijdragen verschijnen op dinsdag en donderdag.