De verplichte risicoprofielen zijn steeds meer een vloek in plaats van een zegen. De belangrijkste reden is de historisch lage rente. Daardoor is de toegevoegde waarde van obligaties in portefeuille vrijwel verdwenen. Toch blijft elke vermogensbeheerder werken op basis van deze risicoprofielen, ze voelen zich verplicht op basis van wet- en regelgeving.
Vergelijkingssites maken dankbaar gebruik van de risicoprofielen en maken van vermogensbeheer eenheidsworst. Appels en peren worden volop met elkaar vergeleken onder het mom van een in naam gelijkluidend risicoprofiel. Uiteindelijk wordt alleen de vermogensbeheerder die daarvoor wil betalen naar voren geschoven. Een kwalijke zaak is dat vermogensbeheerders die niet willen betalen door vergelijkingssites in een kwaad daglicht worden gesteld. Wie niet betalen wil, moet kennelijk maar voelen. Klinkt als een slechte Italiaanse misdaadserie. Het wordt tijd om dit te doorbreken, veel beleggers krijgen nu knollen voor citroenen.
Nederland gedraagt zich schizofreen
Nederland is verworden tot een renteniersnatie. Dat doet denken aan het negentiende-eeuwse, burgerlijke ideaal om te kunnen leven van de rente. Dat lukt niet met de rente op nul. Om rijk te worden zal er moeten worden geïnvesteerd. De Nederlander ziet zich graag als de ‘Chinees’ van het Westen. Maar Nederland gedraagt zich schizofreen. We willen private equity-investeerders, maar belasten hun inkomsten het liefst als arbeid en niet als vermogen.
We willen ondernemingen van wereldklasse, maar dan moeten zich wel houden aan schamele beloningsnormen. Lang leve het vreugdeloze calvinisme. We willen vrij verkeer van kapitaal, maar zodra Nederlandse bedrijven in buitenlandse handen komen, schieten we in de kramp. We willen vermogensbeheer dat een bijdrage levert aan de BV Nederland, om beleggers daarna renteloze leningen aan te bevelen. Zonder risico geen rendement, maar tegenwoordig is er volop risico zonder rendement. Toch blijven we stug volhouden dat sparen en beleggen in obligaties zo’n beetje het hoogst denkbare is op het gebied van defensief beleggen. Eigenlijk weet iedereen wel beter, maar het systeem is onverbiddelijk.
Vermogensbeheerder moet investeerder worden
We doen dingen omdat we het altijd zo hebben gedaan, maar je krijgt niet langer wat je altijd hebt gekregen. Het gevolg is dat Nederlandse spaarders en beleggers de rekening van de schuldencrisis betalen. Eind 2020 stond er in totaal 487 miljard op de spaarrekening, dat is meer dan 60.000 euro per huishouden, een record. Stel eens voor wat er gaat gebeuren als dit geld daadwerkelijk aan het werk wordt gezet, als al dat geld wordt gebruikt om te ondernemen. Dat heeft pas een positieve maatschappelijke impact.
Vermogensbeheerders moeten zich daarom meer gaan gedragen als investeerders. Investeren betekent vaak beleggen buiten de beurs, in private equity of in private debt. Of zelf investeren in vastgoed. De toezichthouder wijst onmiddellijk op de beperkte liquiditeit van buiten de beurs beleggen en plaatst deze investeringen daarom meteen in het hoogste risicoprofiel. Vergelijkingssites zijn meteen onthand en kunnen niet omgaan met buiten de beurs beleggen. Kennelijk moet ondernemend beleggen worden tegengegaan, of is het omdat deze beleggingen vaak buiten het toezicht vallen.
Liquiditeit is een vreemd begrip. Zaken die worden verhandeld op de beurs noemen we liquide, zelfs als morgen de koers met 20 procent daalt. Wie pas over drie maanden uit een niet-beursgenoteerde investering kan stappen met een afslag van 2 procent zit in een hoogst illiquide belegging en loopt daarom het hoogst denkbare risico. Dit is een verkeerde perceptie van risico. De enige echte vorm van risico is namelijk permanent verlies van vermogen en die garantie krijg je alleen bij sparen en het beleggen in obligaties.
Het doorbreken van de status quo
Toch is lastig dit systeem van wet- en regelgeving, toezichthouders en vergelijkingssites te doorbreken, maar steeds meer particuliere beleggers zien het licht. Zij beleggen niet alleen op publieke markten, maar zijn ook actief op private markten. De grotere pensioenfondsen gingen hun voor, al hebben zij ook nog altijd een overdaad aan onzinnige obligaties in portefeuille. Nogmaals: inherent aan beleggen is het nemen van risico.
Ondernemen is een risico, maar met een goede kans op een positief rendement. Wie tegenwoordig defensief wil beleggen conform de risicoprofielen loopt volgens de theorie minder risico, maar krijgt dan wel de garantie op een negatief rendement. Beleggers doen er goed aan om te investeren als een ondernemer. Niet alleen voor het rendement, maar ook voor de BV Nederland.
Han Dieperink is zelfstandig belegger, consultant en kennisexpert van Fondsnieuws. Hij was eerder in zijn loopbaan chief investment officer van Rabobank en Schretlen & Co. Hij is thans actief als chief commercial officer bij Auréus Vermogensbeheer. Dieperink geeft zijn analyse en commentaar op economie en markten. Zijn bijdragen verschijnen op dinsdag en donderdag. Dit artikel is zijn laatste bijdrage van een drieluik over onafhankelijke vermogensbeheerders.