Waarom wil het toch niet lukken met Europese bankenaandelen? ‘De markten zijn vooruitgelopen op de fantasie dat bankwinsten zouden stijgen doordat de rente stijgt, maar de realiteit is weerbarstiger.’
Na jaren van balansen opschonen, afschrijven op oninbare leningen, tegemoet komen aan regeldruk, boetes en rondjes herkapitaliseren zagen analisten in 2017 weer kansen voor Europese banken.
De bovengemiddelde mondiale groei die de kapitaalmarktrentes en inflatie aanjaagt, heeft in het verleden vaak goed uitgepakt voor financiële waarden. ‘De winsten bij banken stijgen weer, buffers zijn aangesterkt en aan nieuwe strengere regels wordt voldaan,’ duidde Morgan Stanley in een rapport het ‘kanteljaar’.
Volgens de Amerikaanse bank stijgt in de komende drie jaar door kostenbesparingen en winstgroei het rendement op eigen vermogen voor Europese banken naar verwachting naar 11,5 procent, tegen nu 7,5 proecnt.
De kosten voor regulering hebben naar verwachting in 2017 een piek bereikt, en zijn eind 2020 met 40 procent gedaald. Analisten van UBS verwachten in 2019 een toename in leningen met 4 procent, meer dan in de Verenigde Staten.
JP Morgan ziet in 2019 de winstmarges terugkeren naar het niveau in 2006, ook als de rente niet sterk stijgt. En Barclays ziet de sector outperformen in 2018, zoals Amerikaanse banken dat in 2017 deden.
Sinds de financiële crisis zijn Europese banken achtergebleven bij de markt. Zeven jaren van bodemrentes hebben de rentemarges uitgeknepen. In 2017 leek het kantelpunt zich aan te dienen, maar na een sterke start van het jaar heeft de correctie in februari alle euforie uit bankaandelen gezogen.
De Euro Stoxx 50 ex Financials Index staat gemeten tot begin april op 4,85 procent verlies, tegen de Euro Stoxx 50 met -5,53 procent. Dat financials de index een half procent dieper het moeras intrekken, is niet vreemd. De financiële sector is in Europa zwaarder vertegenwoordigd in de economie en indices dan in de VS.
‘De performance van Europese bankaandelen is dit jaar niet wezenlijk anders dan die van Amerikaanse banken of de markt. Europese bankaandelen zijn het jaar echter sterk begonnen, en hebben die winst moeten opgeven door een combinatie van factoren: het economische momentum is op korte termijn ietwat afgezwakt, de Duitse tienjaarsrente is gedaald, enkele handelsupdates stelden teleur, terwijl in Europa de volatiliteit en de politieke onzekerheid zijn gestegen’, zegt portfoliomanager Sotiris Boutsis van het Fidelity Funds Global Financial Services, het in belegd vermogen grootste en tevens oudste sectorfonds.
‘De markten zijn vooruit gelopen op de fantasie dat de Europese bankwinsten zullen stijgen doordat de rente stijgt, maar de realiteit is weerbarstiger. De korte rente, die direct een betere rentemarge en winstgevendheid oplevert, zal niet snel omhoog gaan in Europa. Zelfs als banken meer geld gaan verdienen, moet het gros daarvan in IT worden geïnvesteerd. Daarom ben ik niet heel positief over de sector’, zegt beheerder Patrick Lemmens van het Robeco New World Financial Equities fonds, dat zich richt op de lange termijntrends in de financiële wereld zoals financiën voor ouderen, digitale financiën en financiën in de opkomende markten.
Volgens onderzoek van Invesco zijn de prestaties van Europese bankaandelen met name afhankelijk van veranderingen in de rentecurve, en minder van de markt. Dat verklaart deels het optimisme van sommige beleggers over de sector, want Europa bevindt zich in een vroeg stadium van monetaire beleidsverandering.
Lemmens is er niet van overtuigd dat een rentestijging een rally zal aanwakkeren. ‘De performance op de korte termijn is sterk afhankelijk van bewegingen in de rentecurve. Ik zie de korte rente die bij een stijging direct een betere rentemarge en winstgevendheid oplevert in Europa niet snel omhoog gaan.’
Boutsis verwacht dat een hogere rente de winstgevendheid van Europese banken een significante zet in de rug geeft. Doordat de banken de kosten van negatieve rentes niet hebben doorberekend aan spaarders, zullen zij waarschijnlijk ten volle profiteren van de eerste renteveranderingen.
‘Het is belangrijk om selectief te zijn, want sommige banken zijn rentegevoeliger dan andere. Dat geldt evengoed voor de kapitaaleisen, waaraan veel banken bijna tegemoet zijn gekomen. Het is de vraag in hoeverre dat in de waarderingen is terug te zien. In sommige gevallen gaat de markt mogelijk uit van een overschot aan kapitaal zonder dat daar sprake van is en omgekeerd.’
In de top tien van posities van het Fidelity Funds Global Financial Services staan Credit Suisse en BNP Paribas. Boutsis is ook gecharmeerd van Intesa Sanpaolo, die gevoelig is voor een hogere rente en fees laat groeien en dicht Erste Bank kansen toe vanwege de markten waarin de bank actief is, en het potentieel om op kosten te besparen.
ING en BNP Paribas zijn belangrijke posities in het Robeco New World Financial Equities fonds omdat zij voorop lopen met hun IT. ‘De banken moeten kiezen welke rol ze aannemen: die van aanbieder van infrastructuur voor financiële transacties of van aanbieder van financiële producten. Binnen vijf jaar gaan we op dit gebied verschillen zien tussen de banken’, aldus Lemmens.
In weerwil van Amerikaanse sectorgenoten hebben sommige Europese banken niet altijd voldoende afgeschreven op slechte leningen. In Europa staat nog altijd voor circa 760 miljoen euro aan slechte schulden op de balans, volgens online platform Consultancy.eu. Deutsche Bank, Barclays en UniCredit hebben recent moeten herkapitaliseren en ook Credit Suisse zoekt extra kapitaal. Lemmens vindt het overtrokken nu al bang te zijn voor de volgende crisis, mede omdat beleggers dezelfde ellende verwachten als bij de vorige bankencrisis. Dat was echter een unieke gebeurtenis, zegt hij.
‘Het is heel normaal dat banken met regelmaat een crisis meemaken. Na de laatste crisis zijn de kapitaal- en liquiditeitseisen enorm vergroot. Er zijn veel extra regels, die het voor de gemiddelde bank een stuk uitdagender maken. Daar hoort onzekerheid bij. Als belegger zou ik dus voorzichtiger zijn met de kleinere en minder goed gekapitaliseerde banken en niet-winstgevende fintechmodellen.’
Door strengere kapitaalrestricties en hogere liquiditeitseisen is het realistisch om uit te gaan van lagere rendementen dan voor de crisis, toen de rentabiliteit bij de banken op gemiddeld 20 procent lag, zegt Boutsis.
Sommige Europese banken zijn in zijn ogen echter nog altijd goede beleggingen, zoals banken die kunnen profiteren van een hogere rente of door digitalisering of beter gebruik van technologie hun efficiency kunnen verbeteren.