Tot voor kort bevatten de modelportefeuilles van de grootbanken zo weinig passieve beleggingsfondsen dat toezichthouder AFM het nodig vond hierover aan de bel te trekken. Maar inmiddels lijkt die zorg verdwenen, en terecht.
De populaire inkomstenportefeuille van ABN Amro bevat overwegend passieve fondsen en ook de andere portefeuilles van deze bank zijn steeds vaker uit trackers opgebouwd.
Rabobank hanteert een zogenoemde core-satellite-benadering, waarbij de core – de kern van de portefeuilles – passief is. Ook verruilde de bank vorig jaar de actieve Robeco-fondsen in haar Rendemix-portefeuilles voor indexproducten van BlackRock.
Beheerportefeuilles
De aandacht voor de kosten van beleggingsfondsen en het feit dat lang niet alle actieve fondsen hun benchmark verslaan, hebben hieraan bijgedragen iShares dragen, maar dat niet alleen. Sinds het provisieverbod van kracht is, ontvangen banken voor geen enkel fonds meer een distributievergoeding. Eerder ontvingen ze die voor actieve fondsen wel, maar voor passieve niet.
‘Kijk je naar de beheerportefeuilles van de grootbanken, dan denk ik dat het aandeel indexproducten daarin langzaamaan naar de 30 procent gaat’, zegt Gert-Jan Verhagen, hoofd iShares bij BlackRock in Nederland. Hij benadrukt dat de banken hiermee een inhaalslag gemaakt hebben ten opzichte van onafhankelijke vermogensbeheerders en family offices.
BlackRock is met iShares verreweg de grootste aanbieder van indexproducten in Nederland.
Execution only
Onder advies- en execution onlybeleggers is het aandeel indexproducten nog lager, zegt Verhagen. Bij advies sijpelen veranderingen altijd langzamer door, dus dat heeft nog wat tijd nodig. Bij execution only speelt mee dat grootbanken altijd relatief weinig aandacht hebben geschonken aan passief beleggen, waardoor beleggers hier relatief onbekend mee waren. Dat is echter aan het veranderen. ‘Ik durf de stelling wel aan dat indexbeleggen mainstream is geworden.’
Het gaat allang niet meer om actief óf passief. Bob Hendriks, hoofd Retail bij BlackRock in Nederland: ‘Het is normaal geworden een deel van de portefeuille met onderscheidende actieve fondsen in te vullen en daarnaast een deel passief. Wat momenteel heel actueel is, is hoe je je portefeuille vervolgens opbouwt en wanneer je bijvoorbeeld kiest voor een ETF en wanneer voor een indexfonds en welke dan, gegeven de activiteit in een portefeuille.’
Mandaat of fonds
Verhagen: ‘Bij het kiezen voor een specifiek indexproduct moet je je eerst afvragen welke benchmark je wilt volgen. Vervolgens kijk je welk product het meest efficiënt is en of je bijvoorbeeld wel of niet in derivaten kunt en wilt beleggen. Is dit niet het geval, dan vallen futures en swap based-ETF’s af.’
‘Dan is de vraag hoeveel vermogen je te beleggen hebt. Vanaf 100 mln ben je beter af met een mandaat, daaronder niet.’ Ook maakt het uit hoe lang je wilt blijven zitten en hoe snel je eruit wilt kunnen als er iets gebeurt. Een ETF is continu verhandelbaar, een indexfonds één keer per dag. Daarbij komt dat indexfondsen over het algemeen iets goedkoper zijn, maar het aanbod van ETF’s groter is. Tot slot is de vraag welke aanbieder je wilt kiezen, ‘waarbij je kan letten op risicobeheer, kosten en optimalisatie van het rendement.’
Dat de vraag naar indexproducten is toegenomen, wil volgens BlackRock niet zeggen dat de rek eruit is.
‘In een volwassen markt kan het aandeel indexproducten naar zo’n 40 procent. Dat zie je ook in de Verenigde Staten’, zegt Verhagen. Bij beleggersbank Binck ligt het aandeel van ETF’s in verhouding tot beleggingsfondsen momenteel al boven de 40 procent. De afgelopen kwartalen was ETF de assetcategorie met de grootste groei, aldus een woordvoerder.
De verklaring hiervoor zoekt hij in ‘de voorlichting en uitleg die wij onze klanten al sinds jaar en dag geven over indextrackers’. ‘Daarom verwacht ik dat beleggers bij Binck en Alex er eerder en op een betere manier mee bekend zijn geraakt.’ Indextrackersbehoren in ieder geval vanaf 2005 tot het assortiment van Alex en Binck, verder kan de woordvoerder niet terugkijken in het systeem.
Uit recent onderzoek dat in opdracht van Binck is uitgevoerd door het NIPO, blijkt dat de helft (52 procent) van de ondervraagde particuliere beleggers nog nooit van de indextracker heeft gehoord. Andere assetmanagers zien de toenemende vraag naar indexproducten ook en zoeken naar een manier om hierop in te spelen.
Sommigen doen dat door expliciet te focussen op asset classes waarin zij als actieve manager denken echt het verschil te kunnen maken. ING Investment Management bijvoorbeeld heeft aangegeven specifiek te gaan focussen op een aantal asset classes.
Actieve huizen gaan passief
In het buitenland zie je dat sommige traditioneel actieve huizen nu toch ook proberen de passieve wereld te betreden. JPMorgan Asset Management heeft in de Verenigde Staten, die voorlopen op Europa als het gaat om passief beleggen, een verzoek ingediend ook ETF’s te mogen lanceren. Op dit moment is volgens BlackRock in de VS pakweg 25 procent van het totaal belegd vermogen bij fondsaanbieders belegd in indexproducten, in Europa is dit 12 procent.
Fidelity, dat in de VS al langer actief is op het gebied van passieve fondsen, lanceerde in het Verenigd Koninkrijk onlangs vier nieuwe indexfondsen, wat het totaal daar op zeven brengt en waarmee alle belangrijke regio’s daar nu gedekt zijn. Jasper Haak van consultancy- en onderzoeksbureau AF Advisors ziet andere grote Angelsaksische huizen dit voorbeeld echter niet direct volgen.
‘Zij hebben vaak een paar grote sterrenfondsen. Als je ziet hoeveel geld er wordt verdiend met slechts een paar fondsen, is het logisch dat zij hun vingers niet aflikken bij het zien van de marges die op indexproducten gemaakt kunnen worden. Je ziet dat de echt grote jongens of actief zijn of een passief merk naast hun bestaande actieve range zetten. Partijen die hiertussenin zitten, komen echter soms toch in de verleiding een fonds om te zetten. Hierbij moet je echter wel uitkijken dat het voor klanten duidelijk blijft waar je als fondshuis voor staat.’
ABN Amro in ETFs
BNP Paribas Investment Partners behoort tot de groep van asset mangers die al veel langer zowel een actief als een passief fondsenaanbod hebben. Opvallend was echter dat het fondshuis onlangs op verzoek van klanten een actief obligatiefonds omzette in een passief fonds. De woordvoerder benadrukt echter dat er geen plannen zijn meer fondsen om te zetten. In Nederland is ABN Amro begonnen met het lanceren van eigen ETF’s, waarmee de bank voor het eerst sinds 2008 weer actief is als assetmanager.
Alle mooie groeiverhalen ten spijt komt AF Advisors, dat marktaandelen van assetmanagers op de Nederlandse markt in kaart brengt, tot de conclusie dat de trend naar passief in Nederland afvlakt. ‘We zagen een enorme stijging toen ABN Amro en Rabobank passieve producten aan hun modelportefeuilles toevoegden, zo’n twee jaar geleden. Daarna zagen we nog een piek toen Rabobank de mixfondsen van Robeco in zijn Rendemix-fondsen omwisselde voor indexfondsen van BlackRock.’
Particuliere beleggers
‘Onze inschatting is dat het aandeel passieve fondsen in portefeuilles van particuliere beleggers in het tweede kwartaal van 2011 zo’n 2 procent was en dat dit nu zo’n 6 procent is,’ zegt Haak.
AF Advisors kijkt bij het bepalen van marktaandelen – anders dan BlackRock – zowel naar vrij belegd vermogen van particuliere beleggers als naar vermogen dat in beleggingshypotheken of -verzekeringen zit. In hypotheken en verzekeringen gebeurt volgens Haak nog heel weinig op passief gebied.
Iets wat door BlackRock bevestigd wordt. Hendriks: ‘Kijk je naar unit linked en andere verzekeringsproducten, dan zijn daar wel stappen gezet, maar hebben wij inderdaad nog een lange weg te gaan. Eigenlijk gek. Met de woekerpolisaffaire in je achterhoofd, zou je verwachten dat de ontwikkelingen daar sneller zouden gaan.
Dit artikel staat in het Fondsnieuws-magazine, dat woensdag 21 mei wordt verspreid.