Pavel Danilyuk
pexels-pavel-danilyuk-8438922.jpg

Themafondsen zijn de afgelopen vijf jaar wereldwijd gegroeid in omvang, aantal en prominentie. Ondanks recente ondermaatse prestaties lijken deze fondsen een blijvende rol te spelen in de portefeuille van beleggers. De hogere kosten, grotere volatiliteit en bijzonder kleine kans op succes weerhoudt beleggers er niet van populaire beleggingstrends na te jagen.

Themafondsen bieden beleggers de mogelijkheid om te profiteren van opkomende megatrends en structurele groeithema’s, zoals kunstmatige intelligentie, vergrijzing en alternatieve energie. De afgelopen vijf jaar hebben fondshuizen het aanbod van deze niche- en vaak gimmickachtige fondsen fors uitgebreid. Het aantal themafondsen is sinds 2020 wereldwijd meer dan verdubbeld tot 2776 per eind juni 2024. Ondanks jaren van teleurstellende prestaties blijft de aantrekkingskracht op beleggers groot. In de vijf jaar tot juni 2024 is het wereldwijde beheerde vermogen in themafondsen bijna verdubbeld tot 562 miljard dollar.

Europa leidt

Europa is hierbij de grootste markt voor themafondsen. Per 30 juni 2024 waren er 870 thematische fondsen gevestigd in de regio, goed voor de helft van alle activa in thematische fondsen wereldwijd, vergeleken met een aandeel van 22 procent voor Amerikaanse thematische fondsen. Hoewel het belegd vermogen in Europese themafondsen in de afgelopen vijf jaar meer dan verdubbeld is tot 280 miljard dollar, was deze groei niet lineair.

De bullmarkt na de coronapandemie was bijzonder gunstig voor themafondsen, die destijds tot de best presterende fondsen behoorden. Van het dieptepunt van de markt in maart 2020 tot de piek eind 2021, verdrievoudigde het belegd vermogen in Europese themafondsen tot een record van 477 miljard dollar, gesteund door 215 miljard dollar aan netto instroom.

Echter, tijdens de daaropvolgende “groei correctie” behoorden deze fondsen tot de zwaarst getroffen. Gemeten sinds eind 2021 is het beheerd vermogen in Europese themafondsen met meer dan 40 procent gedaald per eind juni 2024. De netto uitstroom over die periode bedroeg 41 miljard dollar, waarbij het thema energietransitie tegenwicht bood aan de technologie-gerelateerde uitstroom.

Na de bloeijaren van 2021-22 is het aantal nieuwe themafondsen in Europa afgenomen, terwijl het aantal fondssluitingen is toegenomen. Toch overtreft het aantal nieuwe lanceringen nog steeds het aantal sluitingen, wat wijst op een blijvend optimisme onder fondsaanbieders. Dit past in het historische patroon waarbij themafondsen vooral tijdens bullmarkten worden gelanceerd. Het aantal nieuwe themafondsen was bijvoorbeeld sterk gecorreleerd met de prestaties van de bredere aandelenmarkten en piekte vlak voor zowel de dot-com-zeepbel als de wereldwijde financiële crisis.

Actief beheer

Met 54 miljard dollar aan beheerd vermogen blijven multi-themafondsen de populairste thematische categorie in Europa. Fondsen gericht op individuele thema’s zoals energietransitie, grondstoffenbeheer en kunstmatige intelligentie + big data zijn eveneens prominent aanwezig op de radar van Europese beleggers. Een opvallend regionaal verschil is de voorkeur voor actief beheerde fondsen versus indexstrategieën. In Europa bevindt 86 procent van het belegd vermogen zich in actief beheerde themafondsen. In de VS daarentegen is 81 procent van de activa in themafondsen belegd in indexstrategieën.

Teleurstellende prestaties

Hoewel themafondsen incidenteel uitzonderlijke prestaties hebben behaald, blijven de langetermijnrendementen teleurstellend. Maar liefst 68 procent van de themafondsen die in Europa in het midden van 2009 bestonden, was tegen midden 2024 opgeheven. Deze hoge uitval beperkt de kans aanzienlijk dat een belegger een goed presterend fonds kiest. Slechts 5 procent van de themafondsen overleefde en presteerde beter dan de wereldwijde aandelenindex over deze periode.

De relatief hoge kosten van themafondsen vormen een belangrijke hindernis, wat bijdraagt aan de consistent lage succespercentages van deze fondsen. De cijfers schetsen een somber beeld voor beleggers en suggereren dat de kans om een themafonds te kiezen dat overleeft en beter presteert dan wereldwijde aandelen op de lange termijn, zeer klein is. Dat neemt echter niet weg dat er interessante thematische fondsen te identificeren zijn.

Pictet-Global megatrend selection

De strategieën die prominent op Morningstar’s radar verschijnen beschikken naar het kwalitatieve oordeel van de fondsanalisten over een solide beheerteam en een gedegen beleggingsproces, of worden deze kwalificaties toegedicht op basis van een algoritme dat beleggingsfondsen beoordeelt op basis van hetzelfde raamwerk als de fondsanalisten. Pictet-Global Megatrend Selection, met een beheerd vermogen van ruim 12 miljard dollar het grootste thematische fonds in Europa, staat dit keer in de schijnwerpers. Het fonds verdient op zowel People als Process een Above Average rating, wat resulteert in een Morningstar Medalist Rating van Bronze voor de I EUR fondsklasse.

De thematische strategieën van Pictet worden geleid door Hans Peter Portner, een ervaren thematisch belegger, en een team van meer dan 50 portefeuillebeheerders. Dit team beheert 17 thematische strategieën, waarvan elke strategie doorgaans door drie tot vier teamleden wordt beheerd. Ondanks enkele teamveranderingen in 2018 en 2023, is het bredere team stabiel gebleken.

Sinds de lancering van dit brede thematische fonds in 2008 zijn de strategieën die in het fonds zijn opgenomen geëvolueerd als gevolg van nieuwe thema’s en herpositioneringen. Vanaf februari 2024 belegt het fonds gelijkgewogen in 12 thematische strategieën: biotech, clean energy transition, digital, health, human, nutrition, premium brands, robotics, security, smart city, timber, en water. Deze strategieën volgen een uniforme bottom-up benadering die diepgaand onderzoek en consistentie garandeert.

Een belangrijk kenmerk van het fonds is diversificatie. Het belegt in individuele aandelen uit de geconcentreerde portefeuilles van de thematische strategieën, met minimale overlap. In vergelijking met de benchmark, de Morningstar Global All Cap TME Index, onderscheidt het fonds zich door sectorallocatie (onderweging in energie en financiële dienstverlening), een groeivoorkeur, minder megacaps en een focus op Europese aandelen boven opkomende markten.

De relatieve prestaties van het fonds worden beïnvloed door deze kenmerken. Zo presteerde het fonds in 2021 en 2022 aanzienlijk minder goed dan de benchmark, wat het langetermijnrendement onder druk zette. In 2023 herstelde het fonds echter sterk en evenaarde het de benchmark, ondanks de dominantie van Amerikaanse groeiaandelen, waarin het fonds beperkt of niet belegd was.

A graph on a white background

Description automatically generated

Jeffrey Schumacher is directeur manager research bij Morningstar Benelux. Morningstar analyseert en beoordeelt beleggingsfondsen op basis van kwantitatief en kwalitatief onderzoek. Morningstar is onderdeel van het expertpanel van Investment Officer.

Author(s)
Categories
Access
Members
Article type
Article
FD Article
No