De wereld staat voor steeds grotere uitdagingen in 2025, zo waarschuwt het Global Risks Report 2025 van het World Economic Forum. Van geopolitieke spanningen en milieucrises tot de groeiende invloed van desinformatie – de risico’s hebben zowel op korte termijn als op lange termijn verstrekkende gevolgen voor economieën, regeringen en samenlevingen.
Gewapende conflicten en geopolitieke twisten staan bovenaan de lijst van risico’s voor de komende twee jaar. De oorlog in Oekraïne is een belangrijk destabiliserende factor, met gevolgen voor de wereldwijde energie- en voedselvoorziening. Ook spanningen in de Straat van Taiwan en het Midden-Oosten worden genoemd als potentiële brandhaarden.
‘De bevindingen in het Global Risk Report zijn zorgwekkend’, zegt Henk Volberda, hoogleraar strategie en innovatie aan de Universiteit van Amsterdam. ‘Het beeld sluit aan bij wat we in de wereld om ons heen zien. Toch ben ik hoopvol: als we de handen ineen slaan en sterker inzetten op samenwerking tussen landen, vooral binnen Europa, kunnen we de risico’s verkleinen.’
Volberda is directeur van het Amsterdam Centre for Business Innovation en heeft meegewerkt aan het risico-onderzoek van het World Economic Forum. Voor het rapport zijn de inzichten verzameld van meer dan 900 experts wereldwijd.
‘Wereldwijde ramp’
Volberda verwacht dat de experts de komende jaren nog pessimistischer worden. Ruim een derde ziet een verhoogde kans op “wereldwijde rampen” in de komende twee jaar, terwijl bijna twee op de drie dit ergens in de komende tien jaar verwacht.
Het rapport geeft aan dat de wereld daarmee afstevent op een multipolaire en gefragmenteerde orde, waarin traditionele machtsverhoudingen plaatsmaken voor een nog complexer krachtenveld. Conflicten die leiden tot verstoringen in handelsroutes, beperken de toegang tot essentiële grondstoffen en ontwrichten toeleveringsketens.
Veel landen richten zich op regionale samenwerkingsverbanden en het terughalen van productie naar eigen bodem, zo stelt het rapport. Dit verkleint de afhankelijkheid, maar kan kosten opdrijven en economische groei vertragen.
Systematische verschuivingen
‘Systematische verschuivingen op het gebied van geopolitiek, klimaatverandering, technologische vooruitgang en demografische trends dwingen landen om zich sneller en flexibeler aan te passen aan de nieuwe werkelijkheid’, aldus het rapport.
De verschuiving van een westerse dominante wereldorde naar een meer gedecentraliseerd, mulitpolair stelsel bemoeilijkt niet alleen de samenwerking tussen naties, maar leidt tot grotere onzekerheid op economisch en politiek vlak. ‘Deze dynamiek vraagt om innovatieve strategieën en sterk leiderschap om de balans te bewaren in een steeds meer verdeelde wereld’, aldus het rapport, dat deze week in Davos is gepresenteerd.
Klimaatverandering
Op de langere termijn, over een periode van tien jaar, overheersen milieuproblemen. Klimaatverandering blijft een urgent vraagstuk, met toenemende waterschaarste, hogere temperaturen en frequentere extreme weersomstandigheden. Vooral kwetsbare regio’s zullen de impact voelen, waarschuwt het rapport.
Waterschaarste vormt een groeiend risico voor landbouwproductie en industriële activiteiten. De overgang naar hernieuwbare energie verhoogt de druk op energieveiligheid. Beleidsmakers worden aangespoord om sneller te investeren in duurzame infrastructuur, ondanks economische tegenwind.
Het rapport benadrukt dat de huidige inspanningen om klimaatverandering te mitigeren en eraan aan te passen, verre van voldoende zijn. Dit zal leiden tot strengere regelgeving en toenemende financiële druk op bedrijven en overheden wereldwijd.
Desinformatie
Desinformatie wordt in het rapport genoemd als een kritieke bedreiging voor samenlevingen en technologische systemen. De snelle verspreiding van valse informatie, vaak versterkt door kunstmatige intelligentie, ondermijnt het vertrouwen in instituties en verdiept politieke polarisatie. Deze trends zijn vooral zorgwekkend in regio’s met sociale onrust en zwakke bestuursstructuren.
Cyberbeveiliging is eveneens een groeiende zorg. Financiële instellingen, kritieke infrastructuur en openbare diensten zijn steeds vaker het doelwit van complexe aanvallen. Internationale samenwerking is volgens het rapport essentieel om deze risico’s te beheersen, maar de vooruitgang is traag.