De internationale politiek slaapwandelt naar de afgrond. Om dat rampscenario te vermijden, moet moed en visie worden getoond. Dat schrijft econoom en oud-bankier Bart le Blanc. Hij stelt dat centrale banken met hun beleid van kwantitatieve verruiming (QE) een nieuwe crisis hebben gebaard.
Le Blanc, op dit moment ondermeer president-commissaris van APG Groep, de grootste pensioenbelegger van het land, stelt dat het kwantitatieve beleid van centrale banken een succesvol ‘post-crisis beleid’ was. Maar nu wordt duidelijk dat dat forse macro- en micro-economische gevolgen heeft (gehad).
De voormalige bestuurder van Van Lanschot Bankiers en eerder in zijn loopbaan ondermeer directeur-generaal van de Rijksbegroting, vindt dat nu duidelijk wordt dat veel sectoren en landen onder dat kwantitatieve beleid lijden. Bovendien hebben, zo voegt le Blanc er de waarneming aan toe dat ‘grote groepen in de samenleving ernstige twijfels hebben over het succesverhaal van QE’.
“Red de bank, beroof de mensen”
Hij schrijft in het artikel The Big Question, behind IMF’s gloomy outlook dat er sprake is van gevoelens van weerstand tegen het ‘omgekeerde Robin Hood-beleid van “Red de bank, beroof de mensen” ’. Die gevoelens hebben volgens hem bijgedragen aan burgerbewegingen zoals “Occupy Wall Street” in 2011 in de Verenigde Staten en het aanhoudende verzet van de “gele hesjes” in Frankrijk en andere Europese landen.
Le Blanc citeert uit een serie recente artikelen van het IMF over de effecten van het QE-beleid, die volgens de organisatie het financiële systeem van de zware crisis van 2008/2009 heeft gered. Maar, vervolgt le Blanc, los van die ogenschijnlijk behaalde successen zijn de maatschappelijke gevolgen van dat beleid groot.
De schade die QE op microniveau aanricht
Zo wordt het effect van dat beleid op microniveau nu zichtbaar: zij die lenen profiteren ervan, zij die sparen worden bestraft omdat de waarde van hun toekomstige verplichtingen groeit. Le Blanc denkt daarbij aan mensen die spaartegoeden op grond van hun inkomen proberen op te bouwen en pensioenfondsen die hun deelnemers van een fatsoenlijk pensioen proberen te voorzien.
‘De invloed van het monetaire beleid op de distributie van inkomen en vermogen is tot voor kort vrijwel ontkend of niet gezien’, concludeert le Blanc. Tegelijkertijd zijn overheden in het Westen tot dusver terughoudend om hun aloude rol op het terrein van sociaal-economische thema’s weer op te pakken. Hij denkt dat politici en regeringen op die opvatting moeten, en ook daadwerkelijk zullen terugkeren.
Behoefte aan inclusief overheidsbeleid
Overheden moeten een ‘inclusief’ sociaal-economisch beleid gaan voeren, zodat maatschappelijke spanningen worden verminderd. Le Blanc verwacht dat het beleid van regeringen minder gericht zal zijn op bezuinigingen dan op inkomensbeleid, in combinatie met publieke- en sociale uitgaven en een progressief belastingbeleid. Dit zal tot hogere inflatie en hogere rente leiden, zodat obligaties weer een volwaardige beleggingscategorie kunnen worden.
Le Blanc ziet in deze noodzakelijke transformatie een rol weggelegd voor het aloude Nederlandse poldermodel, waarin vele stakeholders met elkaar in gesprek gaan om breed gedragen oplossingen te vinden - een aanpak die hij ook terugziet in het nationale debat dat president Macron heeft geëntameerd in reactie op de opkomst van de “gele hesjes” in Frankrijk.
Lees ook de risico’s waarvan voormalig DND-directielid en hoogleraar Lex Hoogduin recent sprak: ‘Van wereldwijde schuldenberg tot systeemrisico’