Het valt niet mee om in deze turbulente en onzekere tijden een houdbare analyse te maken van de dingen die ons te wachten staan. We kunnen alleen maar hopen dat er op de korte termijn een einde komt aan de oorlog in Oekraïne of verdere escalatie beperkt blijft. In deze column zoomen we in op de vijf belangrijkste mondiale kwetsbaarheden.
Voor beleggers betekenen de huidige geopolitieke en economische crises met stijgende voedsel- energieprijzen dat meer dan ooit keuzes gemaakt moeten worden onder onzekerheid. We bevinden ons in een situatie die niemand van ons ooit heeft meegemaakt en waar ook geen vastomlijnde scenario’s voor zijn. Beleggers zullen in hun strategische keuzen dus rekening moeten houden met vele onzekerheden die leiden tot economische kwetsbaarheden.
Ik was zeer getroffen door een speech van Tharman Shanmugaratnam, senior minister en voorzitter van Monetary Authority of Singapore. Hij maakte een scherpe analyse van de huidige situatie en wees op vijf kwetsbaarheden waar de wereld op dit moment mee te maken heeft en die allemaal met elkaar verbonden zijn. En waar iedereen, regeringen, bedrijven, beleggers, maatschappelijke organisaties en burgers zich rekenschap van zouden moeten geven.
Vijf Kwetsbaarheden
De oorlog in Oekraïne waarvan eigenlijk geen goed scenario denkbaar is. Afhankelijk van de uitkomst zal Oekraïne kunnen vertrouwen op internationale steun voor wederopbouw. Maar het aanzien van Rusland zal voorgoed zwaar aangetast zijn en daardoor een blijvende bedreiging vormen voor een goed werkende internationale samenwerking binnen de van multilaterale instituties – de smeerolie van onze wereldeconomie.
Macro-economische risico’s: de snel oplopende inflatie met het gevaar dat deze omslaat in stagflatie, waarbij we de hoge inflatie houden maar ook een stagnerende groei. In het Westen ligt de focus op energieprijzen. Vooral de mensen met onzekere en flexibele banen, of een inkomen dat onvoldoende geïndexeerd is, zullen hard geraakt worden. Net als de mensen in opkomende en ontwikkelingslanden die ook al door de Covid-19-pandemie er enorm in inkomen op achteruit zijn gegaan en nu echt vrezen voor hoge voedselprijzen – en de maatschappelijke onrust die daar mee gepaard gaat.
De klimaatcrisis: de noodzaak om de CO2-uitstoot terug te dringen en over te schakelen naar hernieuwbare energie is nu nog nadrukkelijker gekoppeld aan de wens voor energiezekerheid. De vrees bestaat het geld dat geïnvesteerd zou worden in de energietransitie nu aangewend gaat worden voor defensie-uitgaven. Maar met een uitruil tussen defensie en duurzame energie schieten we niets op: we moeten beide doen omdat ze in wezen op hetzelfde neerkomen.
Duurzame lokaal opgewekte energie is synoniem met het behouden en zelfs versterken van veiligheid en democratische principes. Tegelijkertijd vergroot een versnelling van het afbouwen van onze energie-afhankelijkheid van landen buiten de Europese Unie, ook de instabiliteit van landen van export van fossiele energie voor hun economische groei. Die destabilisatie kan regeringen van landen als Rusland nog roekelozer maken.
Pandemie: met het verdwijnen van de mondkapjes in het straatbeeld lijkt de coronapandemie ook verdwenen. Maar doordat de mens steeds meer ruimte inneemt voor de economische groei, zien we biodiversiteit verminderen en strijden mens en dier om de overgebleven ruimte. Samen met het veranderende klimaat neemt en toenemende migratie van mens end dier neemt het gevaar voor nieuwe pandemieën alleen maar toe. Ook hier zijn het weer de ontwikkelingslanden die het hardst getroffen gaan worden. We moeten dus zorgen voor internationale solidariteit bij het ontwikkelen en verdelen van de vaccins en behoudt van natuur en biodiversiteit zien als onderdeel van gezondheidszorg.
Toenemende ongelijkheid: Stijgende energie- en voedselprijzen zijn moeilijk voor mensen met een laag inkomen in de rijke landen, maar ook hier raken ze de mensen in de ontwikkelingslanden het hardst. Met name mensen in landen die al jaren geteisterd worden door regionale – en/of burgeroorlogen, hebben niets te verliezen en gaan op zoek naar een beter leven in de rijke landen. Migratiestromen zullen alleen maar intensiever worden. Willen we in die landen en in onze eigen Europese regio grote sociale onrust vermijden, moet er meer geïnvesteerd worden in voedselzekerheid en – stabiliteit in vooral opkomende – en ontwikkelingslanden.
De oplossing is niet aan beleggers
Institutionele beleggers kunnen deze grote geopolitieke en maatschappelijke crises niet oplossen. Daarvoor zijn regeringen en de multinationale instellingen als het IMF en de Wereldbank aan zet. Beleggers kunnen wel strategische keuzen maken waar ze investeren, afhankelijk van waar zij vinden dat hun verantwoordelijkheid en hun invloedssfeer liggen. En ze kunnen met scenario-analyses beter voorbereid zijn op welke (staart)risico’s in het verschiet liggen en hoe ze erop moeten anticiperen.
Dat maakt ook dat de scenariospecialisten en modellenbouwers ook beter moeten worden in het integreren van deze bredere kwetsbaarheden in hun analyses. Zo ver zijn wij in het vakgebied nog niet, maar daar werken wij wel hard aan. Wij doen dat ook samen met onze klanten en wetenschappers. Want dit zijn uitdagingen die we samen moeten analyseren en een scenario’s voor moeten ontwikkelen die aansluiten bij de behoeften van vandaag.
Willemijn Verdegaal is co-head Climate & ESG solutions bij Ortec Finance, een wereldwijde leverancier van technologie en oplossingen voor het nemen van investeringsbeslissingen. Ortec Finance is één van de kennispartners van Fondsnieuws en schrijft maandelijks een bijdrage over uiteenlopende thema’s.